Naparstnica purpurowa

Biologia i występowanie

Naparstnica purpurowa jest byliną. Ma grubą, pojedynczą i wzniesioną łodygę, która wyrasta z kłącza o wysokości do 150 cm. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami.
Liście przy ziemi posiada różyczkę liści odziomkowych. Łodyga jest skrętolegle ulistniona. Liście łodygowe są siedzące. Na dolnej stronie liście są delikatnie omszone. Cały liść ma około 10–40 cm długości i 4–15 cm szerokości. Blaszka jest jajowato lancetowata lub szeroko jajowata. Górna powierzchnia jest zielona a dolna szarawozielona. Szczyt lekko zaostrzony, brzeg nieregularnie karbowany, ząbkowany lub piłkowany. Nasada spływająca (po ogonku). Unerwienie pierzaste, boczne nerwy wystające szczególnie na dolnej powierzchni odchodzą pod kątem około 45° i łączą się blisko brzegu. Drobne nerwy kończą się w każdym ząbku na brzegu blaszki a dolne nerwy zbiegają w dół oskrzydlonego ogonka

Kwiaty w górnej części łodygi wyrastają kwiaty tworząc jednostronne grono. Duże, zwieszające się w dół kwiaty, rosnące na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach mają purpurowoczerwony kolor, wewnątrz mają ciemniejsze plamki. Rurkowato dzwonkowa korona kwiatowa jest wewnątrz owłosiona. Pięciodziałkowy kielich kwiatowy jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz 4 pręciki, przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe. Kwiaty są przedprątne, tzn., że w jednym kwiatku pręciki dojrzewają wcześniej, niż słupek. Jest to zabezpieczenie przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwiaty zapylane są przez owady. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Owoc torebka o jajowatym kształcie, pękająca wzdłużnie. Znajduje się w niej bardzo dużo drobnych, czarnych nasion.

Siedlisko
Naparstnica purpurowa rośnie głównie w świetlistych lasach, w wolnych przestrzeniach kosodrzewiny, na porębach leśnych, na obrzeżach lasów, w ziołoroślach górskich. Nie robi jej różnicy, czy podłoże jest wapienne, czy granitowe, wszędzie jednak wymaga do swojego wzrostu żyznej gleby.

Występowanie
Naparstnica purpurowa występuje naturalnie w zachodniej Europie (wraz z Półwyspem Pirenejskim) i środkowej, poza tym w północnej Afryce (Maroko). Zawleczony do niektórych rejonów Ameryki Północnej i Południowej, do południowej Australii i Nowej Zelandii. We Francji w większej części kraju poza pasem śródziemnomorskim, w Alpach do 1000 m n.p.m., w Pirenejach nawet do 1800 m n.p.m., najpospolitsza w Bretanii i Normandii, rośnie wszakże na Korsyce, gdzie jest również pospolita. W Niemczech pierwotnie w części zachodniej po góry Harzu i Las Turyński, ale obecnie rośnie dziko w całym kraju. Spotykany w południowej Skandynawii. W Czechach zdziczały od XIX w., w niektórych rejonach (Jesioniki) pospolity.
Na ziemiach polskich gatunek został rozpowszechniony w XVIII-XIX w. jako roślina ozdobna i samorzutnie rozprzestrzenił się w środowisku. W polskiej florze ma status kenofita (ergazjofigofit). Występuje na rozproszonych stanowiskach niemal w całym kraju – najliczniejszy jest w południowo-zachodniej jego części, a najrzadziej lub brak go zupełnie w części północno-wschodniej i południowo-wschodniej.

Roślina trujaca
Składniki chemiczne i działanie toksyczne podobnie jak u naparstnicy zwyczajnej.

Zastosowanie

Roślina lecznicza
Surowiec zielarski – liść naparstnicy purpurowej (Digitalis purpureae folium) – wysuszony liść o zawartości nie mniej niż 0,3% glikozydów kardenolidowych, w przeliczeniu na digitoksynę.
Działanie – zawiera saponiny, śluzy i glikozydy o działaniu nasercowym. Najsilniej działającym z nich jest digitoksyna, stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca. W Polsce obecnie nie stosuje się tej rośliny w ziołolecznictwie. Zamiast niej jest stosowana naparstnica wełnista, która jest mniej toksyczna.

Roślina ozdobna
Ze względu na swoje piękne kwiaty chętnie uprawiana w przydomowych ogródkach. Nadaje się na kwiaty cięte.
Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Wymaga stanowiska słonecznego lub półcienistego. Wysiewa się ją w maju-czerwcu. Sadzonki należy pikować, a jesienią wysadzać na stałe miejsce w rozstawie 30 × 40 cm. Kwitnie w drugim roku.