Biologia i występowanie

Bukwica zwyczajna jest byliną o łodydze wzniesionej, czterokanciastej, owłosionej odstającymi włosami, słabo rozgałęzioną i ulistnioną. Na ogół rośnie pojedynczo. Ma wysokość do 30–90 cm. Pod ziemią posiada krótkie, drewniejące kłącze, z którego każdej wiosny wyrasta część nadziemna, obumierająca wraz z nastaniem jesiennych mrozów.
Liście są podłużnie jajowate, tępo zakończone, u nasady sercowate, brzegiem grubo karbowane, krótkoogonowe lub siedzące, owłosione.
Kwiaty rosną na szczytach łodyg, gdzie wyrastają gęste kwiatostany w formie nibykłosów, zbudowane z wargowych jasnopurpurowych kwiatów. Kielich dzwonkowaty z długimi, szydlastymi włoskami, korona o długości 12–16 mm, w rurce korony wewnątrz brak pierścienia włosków. Pylniki bardzo wyraźnie rozchylone. Kwitnie od czerwca do września, pojedyncze okazy również w październiku.
Owoc w formie rozłupni.

SiedliskoBukwica zwyczajna rośnie w świetlistych lasach i zaroślach, na miedzach, murawach i łąkach. W górach występuje po regiel dolny.
Występowanie
Bukwica zwyczajna występuje w Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Tunezja), w całej niemal Europie oraz na obszarach Azji o umiarkowanym klimacie (Zachodnia Syberia, Turcja, Kaukaz).
W Polsce jest średnio pospolita.
Zastosowanie

Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: liście, ziele Herba Betonicae i kłącze. Zawiera m.in.: gorycze, betainę, cholinę, irodoid, śluz, olejek eteryczny oraz (wyłącznie w liściach) prowitaminę A i witaminę C, sole mineralne.
Działanie: odwar z kłącza jest stosowany jako środek wymiotny, mający również zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawienia i biegunek, stosowany w nieżytach układu pokarmowego, zatruciach pokarmowych, bólach brzucha, wzdęciach, słabych krwawieniach jelitowych (gdy występują ślady krwi i śluzu w kale), nadmiernej potliwości ciała i nóg, nieżytach jamy ustnej i gardła, chrypce, bezsenności, bólach głowy i dolegliwościach wątroby. Stosowany także do przemywań i okładów po zadrapaniach i otarciach skóry. Napar z ziela (1 łyżeczkę do herbaty suszu zalać 1 szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem 15–20 minut, przecedzić i pić w razie potrzeby 3 razy dziennie po 1/2 szklanki) to środek regulujący proces trawienia, zalecany pomocniczo w leczeniu żółtaczki, a także i innych dolegliwości, m.in.: nadkwaśności, astmy, zapalenia płuc i oskrzeli, nieżytów górnych dróg oddechowych, a nawet gruźlicy. Ten sam napar uważany jest za skuteczny specyfik w kuracji gośćca, padaczki, nerwic wegetatywnych i uporczywych bólów głowy na tle reumatycznym, ale również i migrenowym. Wreszcie także chorób pęcherza moczowego i moczowodów, paraliżu, podagry.