Gdzie się znajduje?
Lublin to miasto we wschodniej Polsce, stolica województwa. Dziewiąte co do wielkości populacji miasto w Polsce, drugie w Małopolsce (prawie 340 tys. mieszkańców).
Dojazd/dojście
Do Lublina można dojechać samochodem, autobusem czy koleją.
Dworzec autobusowy jest po drugiej stronie Rynku, to jakiś kilometr do przejścia, a przy okazji można pozwiedzać inne zabytki Lublina. Natomiast dworzec kolejowy jest nieco dalej – około 2 kilometrów, wiec może lepiej poszukać jakiegoś połączenia autobusowego.
Historia
Obecna archikatedra pełni tę funkcję od 1832 roku, jednak jej historia sięga swoimi korzeniami wieku XVI, kiedy to do Lublina sprowadzony został przez szlachcica, Andrzeja Tęczyńskiego, zakon jezuitów. Budowę rozpoczęto w 1592 roku według projektu architekta jezuickiego Jana Marii Bernardoniego. Był to jeden z pierwszych w Polsce kościołów o barokowym układzie przestrzennym. Budowa świątyni kończona była w latach 1610-1617 przez lokalnych muratorów w duchu manieryzmu.
Wraz z budową kościoła powstało również kolegium. Idea założenia kolegium w Lublinie wyszła od ks. Piotra Skargi, rektora kolegium wileńskiego. Kolegium zostało ufundowane w 1581 przez starostę bolesławskiego Bernarda Maciejowskiego i starostę stężyckiego Mikołaja Zebrzydowskiego. Uczelnia zaczęła działać w 1586 roku. Dysponowało ono własną apteką oraz drukarnią (od 1688), młynami, browarem i gorzelniami. Część budynków kolegium spłonęła w pożarze miasta 10 marca 1752. W 1757 otwarto przy nim konwikt szlachecki.
Po pożarze w 1752 roku kościół został odbudowany, wtedy też wykonano najwyższe kondygnacje wież z hełmami.
W 1773 roku po kasacie zakonu jezuitów opiekę nad świątynią przejęli trynitarze, którzy jednak mocno zaniedbali kościół i zabudowania klasztorne. W 1805 utworzono diecezję lubelską. Na jej siedzibę wybrano dawny kościół jezuitów. W 1815 rozpoczęto wyburzanie gmachów kolegium jezuickiego. Gmachy znajdujące się przy ul. Jezuickiej oraz graniczące z furtą klasztorną przeznaczono na szkołę wojewódzką. Uczęszczał do niej m.in. Józef Ignacy Kraszewski. Furtę klasztorną, która już w 1627 została podwyższona i na której umieszczono dzwony, przebudowano w stylu neogotyckim i nazwano Wieżą Trynitarską. W 1821 Antonio Corazzi zaprojektował nową fasadę, utrzymaną w stylu klasycystycznym. Przed wejściem do świątyni umieścił sześciokolumnowy portyk z balkonem. We wrześniu 1939 roku fasada świątyni została poważnie uszkodzona w wyniku niemieckich bombardowań. Po odbudowie dolna kondygnacja odzyskała kolumnowy portyk Corazziego, zaś kondygnacji górnej przywrócono XVII-wieczny wygląd.
Co możemy zobaczyć
Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie złożona jest z trójnawowego, trójprzęsłowego korpusu, o szerokiej nawie głównej, otwartej do naw bocznych arkadami filarowymi, przechodzącej w jednoprzęsłowe, zakończone półkoliście prezbiterium. Po obu stronach prezbiterium znajdują się dwie kaplice dostępne z naw bocznych, o ośmiobocznych wnętrzach, nakryte kopułami. Fasada była kilkakrotnie przekształcana, podzielona jest na dwie kondygnacje. W dolnej kondygnacji znajduje się wysunięty do przodu sześciokolumnowy portyk wspierający wydatny gzyms z belkowaniem. Górna kondygnacja o podziałach pilastrowo-arkadowych zwieńczona jest trójkątnym szczytem, ujętym w dwie bliźniacze wieże z XVIII w. Elewacje zewnętrzne zachowały się bez większych zmian, opięte są masywnymi przyporami, zaś nawa główna obwiedziona jest gzymsem konsolkowym. Prezbiterium i nawę główną nakrywa wspólny dach dwuspadowy z wieżyczką na sygnaturkę z latarnią, zaś nad nawami bocznymi położone są dachy pulpitowe. Wnętrze nawy głównej i prezbiterium rozczłonkowane jest wydatnymi zdwojonymi pilastrami, dźwigającymi belkowanie z którego wyrasta sklepienie kolebkowe.
Ściany i sklepienia pokrywa późnobarokowa iluzjonistyczna polichromia, wykonana do 1757 r. przez Józefa Mayera. W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny, pochodzący z połowy XVII wieku, wykonany z czarnej gruszki libańskiej, obecnie w swoim oryginalnym hebanowym kolorze, znajdują się w nim złote rzeźby świętych, zwieńczony jest 2,5 m krucyfiksem. Ma 25 m wysokości i jest drugim, co do wielkości drewnianym ołtarzem w Polsce (większy o 1 m jest w katedrze w Pelplinie). Po obu stronach ołtarza zawieszone są dwa wielkie obrazy z około 1667 r.: Ostatnia Wieczerza i Uczta u Heroda, namalowane przez Franciszka Lekszyckiego. Pozostałe ołtarze zostały wykonane przeważnie w 2. połowie XVIII w. W ołtarzu przy lewej nawie umieszczony jest obraz Matki Bożej Płaczącej. 3 lipca 1949 obraz płakał krwawymi łzami, które zostały zebrane i umieszczone w jednym z kamieni w koronie Maryi. Obraz ten jest kopią ikony Matki Bożej Częstochowskiej. Z końca XIX w. pochodzą stalle kanonickie w prezbiterium i ambona w nawie głównej. W kaplicach bocznych oprócz fresków możemy zobaczyć figury świętych, między innymi Ignacego Loyoli oraz obrazy. W kaplicy Najświętszego Sakramentu znajduje się tzw. Krzyż Trybunalski z przełomu XVII i XVIII w. Interesująca jest też północna kaplica książąt Słuckich z kamienno-marmurowym wystrojem z lat 1609-1614, ozdobiona ornamentalną polichromią manierystyczną oraz bogatymi sztukateriami z około 1640 r. Najstarszym zabytkiem w katedrze jest późnogotycka brązowa chrzcielnica z XIV w. przeniesiona z kościoła parafialnego św. Michała. Na chórze muzycznym umieszczone są 50-głosowe organy z lat 30-tych XX wieku. Na ścianach znajdują się liczne tablice pamiątkowe i epitafia. Katedra w Lublinie kryje w sobie także pomieszczenie, o którym wie niewiele osób, a które jest niezwykle ciekawe, jest to mianowicie Zakrystia Akustyczna, obszerne pomieszczenie zbudowane w taki sposób, że stojąc w jednym jego rogu, bez trudu można usłyszeć to, co szepce osoba stojąca w rogu naprzeciwległym.
Bezpośrednio do katedry przylega Wieża Trynitarska, która wchodziła w skład zabudowań kolegium jezuickiego. Obecny neogotycki wygląd uzyskała po przebudowie według projektu Corazziego. Można na nią wejść, a z jej szczytu rozciąga się piękny widok na Lublin.
