Gdzie się znajduje?
Sucha Beskidzka to miasto w południowo-zachodniej części województwa małopolskiego, położone jest w niewielkiej kotlinie na skraju Beskidu Makowskiego i Beskidu Małego.
Dojazd/dojście
Do Suchej Beskidzkiej można dojechać samochodem, czy to od strony Krakowa, Bielska czy Katowic. Z tych miast kursują też autobusy dalekobieżne. Sucha Beskidzka ma stację kolejową, na trasie do Zakopanego, zarówno od strony Bielska, czy Katowic, jak i od strony Krakowa (Warszawy). Kursują pociągi Regio i IC. Z dworca kolejowego na kościoła jest niecałe 2 km, czyli około 25-30 minut drogi – przy Rynku należy skręcić w prawo.
Historia
Pierwszy kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny został wzniesiony w pierwszej 1613-1614 z fundacji Piotra Komorowskiego, ówczesnego właściciela Suchej (wcześniej postawił już zamek). W latach 1614 -1624 suskie duszpasterstwo prowadzone było przez ojców bernardynów z Kalwarii Zebrzydowskiej. Świątynia jest budowlą jednonawową, niejednolitą stylowo – bryła zasadniczo późnogotycka z renesansowymi elementami zdobniczymi, w połowie XVII wieku dobudowano od północy kaplicę Matki Bożej Bolesnej. Fundacja Piotra Komorowskiego miała bezpośredni związek z cudownym uzdrowieniem, którego doznał z choroby oczu za wstawiennictwem św. Stanisława Sołtysa zwanego Kazimierczykiem, kanonika regularnego laterańskiego, pochowanego w kościele Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu. Dziesięć lat później, 12 grudnia 1624 roku kościół został konsekrowany, a dokonał tego biskup sufragan krakowski Tomasz Oborski. Do obsługi nowo utworzonej parafii, Komorowski sprowadził do Suchej kanoników regularnych laterańskich z kościoła Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu, którzy przez następne 150 lat z górą (do 1782 r.) sprawowali nad nią pieczę.
Budynek dawnego klasztoru kanoników regularnych jest późnorenesansowy, pełni obecnie funkcje plebanii. W skład pierwotnego założenia wchodziło także siedem kaplic wzniesionych wokół kościoła. Do dzisiaj zachowały się trzy z nich, z których, jedna z nadbudowaną w XIX wieku drewnianą częścią, pełni funkcję dzwonnicy.
Po I rozbiorze Polski, gdy Sucha weszła w skład zaboru austriackiego, wskutek reform przeprowadzanych przez ówczesnego cesarza Józefa II w 1782 roku, klasztor suski uległ kasacie. Od tej pory parafią suską zarządzają kapłani diecezjalni. Z biegiem lat, w miarę stałego wzrostu ludności Suchej i jej najbliższej okolicy, coraz bardziej dawała się odczuć konieczność budowy nowego, większego kościoła. Doszło do tego ostatecznie w latach 1895 -1907. Nowa świątynia, zaprojektowana przez wybitnego polskiego architekta Teodora Talowskiego, została wzniesiona ze środków, ufundowanych przez hr. Annę Branicką i jej syna Władysława Michała, przy znaczącej pomocy mieszkańców miasta, a szczególnie suskich kolejarzy. Kościół oddano parafianom do użytkowania w 1908 roku, natomiast konsekrowano dopiero w 1956 roku.
Co możemy zobaczyć
W skład zespołu kościelno-klasztornego w Suchej Beskidzkiej wchodzą: tzw. „stary” kościół wraz z budynkiem poklasztornym, „nowy” kościół i trzy wolnostojące kaplice.
„Stary” kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Suchej Beskidzkiej jest budowlą jednonawową i posiada niewielkie prezbiterium zamknięte ścianą prostą oraz boczną kaplicę Matki Bożej Bolesnej powstałą w połowie XVII wieku. Świątynia nie ma wieży, a tylko małą, nakrytą blachą sygnaturkę w stylu barokowym. Na przyporze, opinającej zachodnią ścianę kościoła znajduje się kartusz z herbem Korczak Komorowskich wraz z tablicą erekcyjną świątyni. Kościół jest połączony z sąsiednim późnorenesansowym budynkiem dawnego klasztoru, (pełniącym obecnie funkcję plebanii), przejściem arkadowym. Na jego przedniej ścianie zachowały się dwie unikatowe tafle majolikowe w stylu renesansowym, przedstawiające scenę Ukrzyżowania i herb Korczak. Wyposażenie wnętrza jest w większości barokowe i rokokowe. Z dawnego wyposażenia zachowało się barokowe malowidło umieszczone na sklepieniu prezbiterium, przedstawiające scenę Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W rokokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz Nawiedzenia Matki Bożej, który ofiarowała suskiemu duszpasterstwu Teresa z Sułkowskich Wielopolska w 1793 roku. Darczyni ta odnowiła również wnętrze świątyni. W XVIII stuleciu kościół zdobiło aż siedem ołtarzy. Najstarszym z zachowanych jest ołtarz Św. Krzyża, bogato złocony, późnobarokowy. Mieści on w swej centralnej części rzeźbiony krucyfiks, w tle którego umieszczony jest obraz z wizerunkiem św. Marii Magdaleny. Ołtarz ten ufundowała w 1703 roku Anna Konstancja z Lubomirskich Wielopolska. Pozostałe rokokowe ołtarze boczne pochodzą z około 1771 roku. Rokokowa ambona została wykonana w 1788 roku. W prospekcie chóralnym znajdują się wczesnobarokowe organy umieszczone na rokokowym chórze wspartym na czterech kolumnach w stylu jońskim. Chór ten wybudowano pod koniec XVIII w., o czym informuje inskrypcja A.D. 1791 pod umiejscowionym pośrodku parapetu chóru ozdobnym medalionem z wizerunkiem króla Dawida grającego na harfie. Pod prezbiterium znajduje się krypta grobowa Komorowskich – Piotra Komorowskiego i jego drugiej małżonki Marianny z Bnińskich. Spoczywa tam również brat Piotra – Mikołaj Komorowski.
„Nowy” kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Suchej Beskidzkiej jest budowlą ceglaną z potężną, 54-metrową wieżą. Fasada tworzy całość z wieżą i małymi wieżyczkami po jej bokach. Na osi znajduje się otwór wejściowy z pilastrami po bokach. Nad wejściem jest rozeta z witrażem. Kościół jest jednonawowy z transeptem, nie jest orientowany, jego prezbiterium skierowane jest na południowy zachód. Z zewnątrz kościół wspierają przypory. Okna są dwudzielne (biforia) z kolumienkami pośrodku. Zwieńczone są maswerkiem lub rozetą. Dach jest dwuspadowy pokryty dachówką, nad prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę. W nawie głównej i prezbiterium można wyróżnić po trzy przęsła. Prezbiterium otoczone jest ambitem poprzez arkadowe przęsła i zakończone wieloboczną absydą. W ambicie znajduje się kaplica. Z ambitu prowadzi korytarz do starego kościoła, który znajduje się bezpośrednio za kościołem Nawiedzenia NMP. W korytarzu znajduje się zakrystia.
Wewnątrz zwraca uwagę marmurowy ołtarz główny zaprojektowany przez Zygmunta Hendla, w 1912 roku. Podstawa wykonana jest z marmuru karraryjskiego. Nadstawę zastępuje witraż ze sceną Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. W latach 60. XX wieku został gruntownie przebudowany i zmniejszony. Prezbiterium ozdobione jest dodatkowo maswerkami przedstawiającymi Zesłanie Ducha Świętego, Matkę Boską Ostrobramską i św. Aleksandra. Znajdują się tam także cztery figury z wapienia pińczowskiego: św. Stanisława Biskupa, św. Stanisława Kostki, św. Jana Kantego i św. Kazimierza Jagiellończyka.
W lewym ramieniu transeptu znajduje się ołtarz Męki Pańskiej. Jego projekt został zrobiony przez Franciszka Mączyńskiego w 1914 roku. Na parze kolumn znajduje się rzeźbiona Grupa Ukrzyżowania wykonana z kamienia szydłowieckiego. Natomiast w prawym ramieniu transeptu jest ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa. W ołtarzu znajdują się kamienne, polichromowane rzeźby, przedstawiające Serce Jezusa, św. Franciszka, św. Antoniego z Dzieciątkiem. W ołtarzu bocznym znajduje się obraz Matki Bożej Suskiej, Królowej Beskidów. W ambicie jest wykonany z marmuru ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Obraz wykonany został na blasze. W ołtarzu znajdują się relikwie św. Andrzeja Boboli i św. Wincentego Pallottiego. Po przeciwległej stronie ambitu znajduje się rzeźba przedstawiająca Chrystusa Frasobliwego. Ambona została zaprojektowana przez Teodora Talowskiego. Kosz ambony, wykonany z kamienia, został ozdobiony liściastymi kapitelami, gwieździste sklepienie ozdobione kamiennymi aniołami.
Na placu przykościelnym znajduje się mogiła konfederatów barskich, poległych w okolicy w walkach z wojskami rosyjskimi w 1771 r. oraz figura Jana Nepomucena z 1779 r. Całość zespołu otacza kamienny murek z bramkami, pochodzący z okresu budowy pierwotnego założenia w pierwszej połowie XVII wieku. Na placu znajduje się kaplica Św. Jana i Chrystusa Salwatora, powiększona w 1818 roku o drewnianą nadbudowę. (do 1. poł. XVII w. było ich tu siedem). Pełni ona funkcję dzwonnicy, a jej dolna część, czyli dawna renesansowa kaplica, została przekształcona w kryptę grobową, miejsce pochówku właścicieli dóbr suskich – Wielopolskich i Branickich. Pozostałe dwie kaplice to św. Anny i św. Huberta (całkowicie odbudowana w 2007 roku). Za placem, od strony ul. Kościelnej ustawiona jest druga figura Jana Nepomucena z 1759 r. oraz posąg Chrystusa Króla z 1933 r.
