Biologia i występowanie
Zachowanie
Zięby poza okresem lęgowym, a głównie zimą zazwyczaj przebywa w stadach, również z innymi gatunkami ptaków, np. wróblami. Ruchliwa, zazwyczaj nie płoszy się łatwo. Nie jest wyspecjalizowana do konkretnego pokarmu i miejsca gniazdowania. W trakcie inkubacji samiec ostrzega samicę o niebezpieczeństwie.
Zięby żywią się pokarmem zarówno roślinnym, jak i zwierzęcym. Wiosną zjadają kiełkujące nasiona oraz pączki drzew i krzewów, latem – owady, ich larwy i pajęczaki, natomiast jesienią i zimą – nasiona i jagody.
Rozmnażanie
Gniazdo zięby to kunsztowne dzieło w kształcie czarki, uwite z mchów i suchych traw, od zewnątrz zamaskowane porostami, korą brzozową, kokonami owadów i pajęczyną. Wyściółka składa się z włosia, sierści i drobnych piór. Zięba wyprowadza 1, czasami 2 lęgi w roku. Pod koniec kwietnia lub w maju składa 4-7 jaj w kolorze niebieskawym, żółtawym lub różowawym, pokrytych wiśniowymi plamkami i nitkami. Samica wysiaduje przez 12-13 dni. Przebywają w gnieździe około 14 dni, ale w razie zagrożenia mogą je opuścić wcześniej. Po 12–15 dniach są już zdolne do lotu. Młode karmią jednak oboje rodzice, przy czym samica znacznie częściej. Dostają od nich owady, które gromadzą w wolu, po czym wypluwają je do dziobów wyczekujących na to niecierpliwie piskląt.
Najstarsza zięba w niewoli dożyła 29 lat, często żyją ponad 20. Najstarszy zaobrączkowany osobnik z natury dożył 17 lat.
Siedlisko
Zięba spotykana we wszystkich biotopach, gdzie są drzewa, często w bliskości człowieka. W okresie lęgowym zamieszkuje różne typy lasów i borów z ubogą warstwą krzewów i ziół, grupy drzew liściastych lub iglastych rosnących na polach, w ogrodach, alejach, zadrzewienia i parkach w miastach. Od jesieni do wiosny często widuje się zięby na otwartych terenach, gdzie żywi się nasionami roślin. Niekiedy odwiedza wtedy karmniki i gospodarstwa rolne, gdzie obok hodowanych zwierząt znajduje łatwy pokarm.
Występowanie
Zięba zasiedla Europę z wyjątkiem północnej Skandynawii i północnej Rosji, zachodnią i środkową Azję oraz północną Afrykę. Introdukowana na Nową Zelandię oraz na południe RPA. W Europie występuje prawie wszędzie, z wyjątkiem Islandii, najbardziej wysuniętych na północ części Skandynawii oraz północnej Rosji. W większości krajów występuje cały rok, granica z terenami wyłącznie lęgowymi biegnie przez wybrzeża południowej Skandynawii, gdzie jeszcze przebywa cały rok oraz na granicy Rosji z innymi państwami. W Azji większość zachodniej części Rosji i innych regionów tego kontynentu oraz północny Kazachstan (dokładniej zachodnia Syberia, Azja Mniejsza, Bliski Wschód). W Afryce zamieszkują jedynie północno-zachodnią część i na Wyspach Kanaryjskich. Na zimowiska z północnych części areału wędruje zwykle na południe, choć niedaleko – najdalej nad Morze Śródziemne.
W Polsce to bardzo liczny ptak lęgowy, jednakże coraz więcej osobników zimuje. Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja zięby w Polsce liczyła 8 563 000 – 8 922 000 par lęgowych, co dawało jej drugie miejsce wśród ptaków lęgowych, po skowronku, a przed wróblem. Zagęszczenie par może wynosić 2 pary na hektar, średnio co 50 m jest gniazdo. Badania przeprowadzone w latach 60. wykazały, że podczas powrotu z zimowisk przez linię Bałtyku może przelatywać ponad milion osobników.
W Polsce zięba podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC)
