Wrona siwa, wrona (Corvus corone) to średniej wielkości ptak z rodziny krukowatych.
Typ: strunowce Chordata, podtyp: kręgowce Vertebrata, gromada: ptaki Aves, rząd: wróblowe Passeriformes, podrząd: śpiewające Oscines, rodzina: krukowate Corvidae, rodzaj: Corvus
Biologia i występowanie
Wrona siwa ma około 48–53 cm długość ciała, rozpiętość skrzydeł wynosi 90–100 cm, a masa ciała wynosi 396–602 g. Jest większa od gołębia, ale znacznie mniejsza niż kruk. Obie płci ubarwione jednakowo. Grzbiet i brzuch popielate, natomiast górna część piersi, głowa, skrzydła i ogon czarne z metalicznym połyskiem. Dziób czarny, masywny, nieco zakrzywiony. Tęczówki oczu są ciemnobrązowe. Dymorfizm płciowy nie występuje. Tworzy wieloletnie pary. W porównaniu z gawronem ma masywniejszy dziób, bardziej zaokrągloną sylwetkę, płaskie czoło i całkowicie odsłonięte nogi.
Do niedawna wrona siwa uznawana była za jeden z podgatunków wrony Corvus corone, jako Corvus corone cornix, jednak ostatnie badania (Parkin et al., 2003) wykazały, że ze względu na znaczne różnice w upierzeniu, kojarzenie selektywne oraz zmniejszoną genetyczną żywotność mieszańców, wrona siwa i czarnowron (on jest cały czarny) powinny być traktowane jako dwa osobne gatunki, mimo że mieszańce są płodne.
Zachowanie
Dawniej wrony siwe prawie wyłącznie przebywały w dolinach rzek, obrzeżach jezior, czy małych laskach w pobliżu łąk i terenów wilgotnych. Obecnie nauczyła się przebywać także na obrzeżach wszelkich lasów i zadrzewień śródpolnych, otwartych terenach typu parkowego z mozaiką śródpolnych lasów z pastwiskami, polami, ogrodami i łąkami oraz w parkach miejskich. Rzadziej przebywa na samotnych drzewach w krajobrazie rolniczym. Nie unika większych drzewostanów, choć lęgnie się tylko na ich skraju (w zwartych kompleksach nie występuje). Nie wykazuje wymagań dotyczących wysokości na poziomie morza.
Preferuje lokowanie terenów lęgowych w pobliżu zbiorników wodnych, gdzie na ich brzegach często poszukuje pokarmu. Jest ptakiem wszędobylskim, toteż przystosowała się do życia w miastach, gdzie spotyka się ją często na wysypiskach śmieci. Jest wszystkożerna, jednak głównie pokarm zwierzęcy – drobne ssaki, ptaki, owady, dżdżownice, ślimaki i inne bezkręgowce, również padlina, nasiona, owoce i odpadki ze śmietników. Czasem zdarza się, że zjada lęgi innych wron gniazdujących w pobliżu. Dieta uzależniona jest od pory roku i lokalnych zasobów środowiska, w którym przebywa. Preferuje gryzonie – norniki, myszy, młode zające, jaszczurki, żaby, pisklęta i jaja ptaków, gąsienice i chrząszcze. Sięga też po martwe zwierzęta. Wśród jej roślinnego pokarmu dominują trawy, zboża, ziemniaki, różne jagody, rośliny kapustowate.
Rozmnażanie
Wrona siwa wyprowadza 1 lęg w ciągu roku. Gniazdo umieszcza wysoko w koronie drzewa. Zbudowane jest ono w warstwie zewnętrznej z suchych gałązek, od środka wylepione ziemią z domieszką części roślinnych. W połowie kwietnia składa 4–6 różnobiegunowych, silnie wydłużonych jaj o zielonkawym tle w brunatne lub oliwkowozielone plamkowanie. Od złożenia pierwszego jaja samica siedzi na jajach około 18–21 dni. Rodzice otaczają potomstwo troskliwą opieką. Gdy partnerka siedzi na jajach lub opiekuje się młodymi, samiec niestrudzenie dostarcza pokarm. Po pewnym czasie, gdy te podrosną, matka również zaczyna przynosić im pożywienie. Początkowo dostają owady i ich larwy, a później myszy, pisklęta innych ptaków i młode małe ssaki. Pisklęta są gniazdownikami, opuszczają gniazdo po około 5 tygodniach (28–35 dniach).
Siedlisko
Wrona siwa to typowy ptak leśno-parkowy. Występuje licznie w lasach liściastych i mieszanych o bogatej strukturze (zwłaszcza z dębami), ale również w niewielkich lasach pomiędzy polami i łąkami, młodnikach, porębach, zadrzewieniach śródpolnych, dosyć często w parkach, sadach i ogrodach, na półotwartych obszarach z grupami drzew, od nizin po górną granicę lasu w górach. Ostatnio coraz częściej spotykana w miejskich zadrzewieniach, parkach i dużych, zdziczałych ogrodach. Nie jest więc wybredna w wyborze środowiska życia, choć unika obszarów bezleśnych i mocno prześwietlonych lasów.
Występowanie
Wrona siwa występuje w północnej i wschodniej Europie od Półwyspu Apenińskiego i Łaby po Ural (dotyczy węższego ujęcia systematycznego). Pierwotnie specjacja następowała w południowo-wschodniej Europie i w cieplejszych strefach Azji. Gnieździ się na rozleglejszym terytorium niż blisko spokrewniony gatunek – czarnowron. Wyraźne wędrówki i regularne koczowanie u wron siwych podejmują przeważnie młode ptaki (choć tylko po Europie).
W Polsce średnio liczny ptak lęgowy. Najliczniejsza w górach (dolatuje do 1300 m n.p.m.) i na pogórzu, w dolinach rzek i nad jeziorami. Od lat 30. ubiegłego wieku zaczęła gnieździć się w Warszawie, a później także w innych większych miastach (Poznań – od lat 50., Wrocław, Kraków, Gdańsk – od lat 70.). Dawniej w pobliżu dużych miast zimowała także duża liczba ptaków ze wschodu Europy, obecnie przylatuje ich znacznie mniej, a na zimowych noclegowiskach dominują ptaki z populacji osiadłych.
Ochrona
Na terenie Polski wrona siwa jest objęta ochroną gatunkową częściową, ale czarnowron objęty jest ochroną ścisłą. Na Czerwonej liście ptaków Polski wrona siwa została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC); czarnowron, jako ptak gniazdujący wyjątkowo, nie został sklasyfikowany (NA – Not Applicable). Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 krajowa populacja wrony siwej liczyła 72–94 tysiące par lęgowych. Ze względu na pospolitość wron siwych nie prowadzi się czynnych zabiegów ochronnych.