Biologia i występowanie
Zachowanie
Rusałka żałobnik to motyl niezwykle płochliwy, trudny do bliższej obserwacji. Gdy poczuje się zagrożony, szybko zmienia miejsce. Jego lot jest szybujący i majestatyczny.
Rusałka żałobnik żywi się sokami z uszkodzonych roślin, w skład ich diety wchodzą również sfermentowane owoce. Gąsienice zaś gustują w liściach wiązów, osik, brzóz oraz wierzb. Rzadko obserwowany jest na kwiatach, lubi jednak przysiadywać na wilgotnej ziemi.
Rozmnażanie
W ciągu roku pojawia się tylko jedno pokolenie rusałki żałobnika. Na wiosnę (po przezimowaniu) samice składają jaja. Wybierają odpowiednią roślinę, która będzie potem pokarmem dla jej potomstwa, i „obkleja” łodygę żółtymi jajami tak, że przylegają one ściśle do siebie tworząc zwarte skupiska. Gdy ciemnieją, jest to sygnał że larwy niedługo zaczną się kluć. Gąsienice nie wyglądają przez całe życie tak samo – przechodzą liczne przemiany kolorystyczne. Tuż po wykluciu gdy wygryzają osłonki jajowe, są żółte. Potem ciemnieją, aż będą całkowicie czarne. Wraz z linieniami pojawia się dodatkowo kontrastowy pomarańczowy deseń oraz liczne kolce. Choć nie są to owady tworzące społeczności, to larwy aż do ostatniego linienia żerują gromadnie. Gdy zjedzą jeden liść, przenoszą się na następny itd. Dopiero przed przepoczwarzeniem rozpraszają się i szukają bezpiecznego miejsca do przeprowadzenia tego skomplikowanego procesu. Życie larwalne trwa 3 tygodnie. Poczwarka jest ubarwiona dość jednolicie, szarawo. Dość charakterystycznie wisi głową w dół. I tak mija kolejne 15 dni. Dorosły owad musi zgromadzić materiały zapasowe, by przeżyć ciężki, zimowy okres. Wraz z pogorszeniem się warunków pogodowych, zapadają w stan hibernacji. Żyją aż do początku czerwca następnego roku.
Siedlisko
Rusałki żałobnik występują zarówno na terenach nizinnych, podgórskich jak i w górach. Typowym środowiskiem życia rusałek żałobników są nasłonecznione skraje lasów liściastych, leśne drogi i polany sąsiadujące z lasem liściastym lub mieszanym. Motyle większą część czasu spędzają na terenie nie osłoniętym koronami drzew, ponieważ są owadami słońcolubnymi.
Występowanie
Rusałka żałobnik występuje w niemal całej Europie, aż po przylądek północny (nie znajdziemy jej jedynie na wybrzeżach Morza Śródziemnego) oraz w Ameryce Północnej. Dawniej występowała pospoliciej niż w dniu dzisiejszym; główny spadek liczebności był odnotowany w Europie Środkowej po II wojnie światowej. Choć liczba populacji nie uległa jakiejś znaczącej poprawie, jest ona zadziwiająco stała.
