Mandarynka

Biologia i występowanie

Mandarynki obu płci mają charakterystyczny czub z tyłu głowy. Samiec ubarwiony bardzo jaskrawo i kontrastowo. Jego rude ramieniowe lotki drugorzędowe są znacznie wydłużone i tworzą przy złożonych skrzydłach sterczące ku górze grzebienie z białymi końcówkami. Od nasady czerwonego dzioba, przez oko, po koniec czuba ciągnie się szeroki, biało-kremowy pas. Ponad nim czoło i przód ciemienia metalicznie zielony, natomiast tył ciemienia i potylica rdzawa. Rdzawe pióra na bokobrodach i szyi wydłużone i wąskie, przypominają kołnierz; w tylnej jego części wąski metaliczno-zielony pas. Przód szyi, górna część i boki piersi metaliczno-fioletowe, w dolnej części przez fioletową plamę ciągną się dwa białe pasy. Spód ciała biały, grzbiet ciemny, boki beżowe. Ogon ciemny, podogonie białe, a łapy pomarańczowe. Na skrzydłach zielone lusterka.
Samica znacznie skromniej ubarwiona. Wierzch ciała szarobrunatny o oliwkowym odcieniu, z wąskim białym pasem wokół oczu i na podgardlu. Kantarek, podbródek i przód szyi białe. Spód ciała popielaty w duże, jasne plamy, podogonie białe, ogon czarny. Na skrzydłach metaliczne zielone lusterka. Ma żółtawe łapy i ciemnoszary dziób. Odzywa się głuchym „atsk”. Gdy mają na sobie upierzenie spoczynkowe, płeć rozróżnia się po kolorze dzioba.
Jest nadrzewną kaczką. W locie cechuje ją duża zwrotność, co zawdzięcza odpowiedniej proporcji między masą ciała a wymiarami skrzydeł oraz długiemu ogonowi.

Zachowanie
Mandarynki poszukują pokarmu w wodzie. Pływając zbierają z powierzchni i z pod wody praktycznie wszystko co uda się im zauważyć. To pokarm roślinny i zwierzęcy (bezkręgowce) zbierany z powierzchni wody. Natomiast jesienią najczęściej jedzą bukiew i żołędzie.

Rozmnażanie
Mandarynki tworzą monogamiczne związki. Samotny samiec przygotowuje się solidnie do pory godowej, przybierając piękne barwy. Na tym jednak jego wysiłek się kończy. Samica samotnie wybiera miejsce na gniazdo – gniazduje w dziuplach drzew (chętnie zasiedla budki lęgowe zawieszone na drzewach), choć czasem zdarza się, że zakłada gniazdo na ziemi. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu-maju 7–12 brunatnawych jaj. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu, a umiejętność latania zdobywają po 40–45 dniach, wówczas się usamodzielniają. Ich puch jest tak gruby i lekki, że chroni pisklęta przy upadkach na ziemię nawet z 10 metrów.

Siedlisko
Dzikie mandarynki preferują ustronne, otoczone gęstwiną słodkowodne zbiorniki oraz rzeki. W Europie zamieszkują zurbanizowane tereny – znajdują schronienie w miejskich parkach.

Występowanie
Pierwotny zasięg kaczki mandarynki ograniczał się do obszarów wschodniej Azji. Zamieszkuje dorzecze Amuru, Sachalin, Japonię, Mandżurię, wschodnie Chiny. Zimuje w Japonii i południowo-wschodnich Chinach.
Człowiek przeprowadził skuteczną introdukcję mandarynki w wiele rejonów Europy. Jest hodowana w Europie od XVIII wieku jako ptak ozdobny. Zbiegłe osobniki utworzyły utrzymujące się, osiadłe populacje, głównie w dużych miastach. Spotykana również w Polsce, sporadycznie gniazduje, głównie w Parku Łazienkowskim w Warszawie.

Ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) mandarynka od 2000 klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej, od 1988 była uznawana za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened).
W Polsce nie podlega ochronie, jako gatunek potencjalnie inwazyjny. Po raz pierwszy na terenie Polski zaobserwowano ją w 1963/1964, a od 1995 jest notowana corocznie, głównie w parkach w różnych miastach. W latach 2015–2018 liczebność populacji lęgowej na terenie kraju szacowano na 90–100 par.