Krzyżówka

Biologia i występowanie

U krzyżówek obserwujemy silny dymorfizm płciowy, ubarwienie samca jest bardziej kontrastowe. W upierzeniu godowym głowa samca jest ciemna, natomiast jej boki są ciemnozielone, z charakterystycznym metalicznym połyskiem. Barwa ta przechodzi również na szyję i zielono opalizującą głowę, odgraniczoną od reszty ciała białą obrożą. Dziób jest żółty, a nogi pomarańczowe. Grzbiet samca gotowego do rozrodu jest popielato-brązowy. Samica natomiast przez cały rok odznacza się brązowym upierzeniem całego ciała z ciemnymi plamami na grzbiecie. Poza okresem rozrodczym samiec wygląda podobnie jak samica, jest jednak od niej większy i ma dłuższy dziób. Zarówno samica jak i samiec posiadają na skrzydłach tzw. lusterka, które mają barwę ciemnoniebieską i wyraźniej zaznaczone są u samca. W szacie spoczynkowej samiec ma upierzenie podobne do samicy, ale różni się żółtym dziobem, rudą piersią i czarnymi pokrywami nadogonowymi.Długość ciała krzyżówki wynosi od 49 cm w przypadku samic do 63 cm u samców. Masa ciała waha się od 0,8 do 1,5 kg, natomiast rozpiętość skrzydeł od 75 do 100 cm.

Zachowanie
Krzyżówki często przebywają w grupach z innymi ptakami wodnymi. W szukaniu pożywienia z zasady nie nurkuje, przeważnie zanurza jedynie przednią część ciała. Bardzo dobrze lata, w locie poziomym może osiągać nawet 90 km/h.
Ogólnie krzyżówka jest wszystkożerna, ale żywi się głównie roślinami, przeważnie wodnymi. Na lądzie pożywia się np. bukwią. Żeruje na powierzchni wody – charakterystycznie, z kuprem wystającym ponad taflę wody. Ponadto zjada pokarm zwierzęcy, np. larwy komarów, chrząszcze, skorupiaki i inne zwierzęta związane ze środowiskiem wodnym.

Rozmnażanie
Krzyżówka przystępuje do lęgów raz w roku, na przełomie marca i kwietnia. Wówczas samiec przybiera szatę godową oraz następuje dobieranie się osobników w pary. Toki mają miejsce na wodzie. Na początku samice jedynie obserwują popisujące się kaczory. Z głośnym gwizdem, bez wybierania konkretnej kaczki, podnoszą głowę, wyginają kuper i mają widoczne z boku zaokrąglone sterówki. Gdy kaczka wybierze już partnera, płynie za nim, ale ogląda się jeszcze na inne kaczory. Samica składa 8-13 jaj i wysiaduje je sama przez okres 30 dni. Samiec przez kilka pierwszych dni wysiadywania trzyma się blisko gniazda, potem jednak nie uczestniczy już w opiece nad młodymi. Samica wodzi je, karmi i opiekuje się nimi przez 2 miesiące. Po tym czasie potomstwo staje się już samodzielne, lecz jeszcze niegotowe do rozrodu. Dojrzałość płciową krzyżówka osiąga następnej wiosny.

Siedlisko
Krzyżówka powszechnie występuje przy stawach i rzekach, ponieważ są to najbardziej odpowiednie dla niej tereny, bogate w spożywany przez nią pokarm. Unika rzek o bystrym nurcie oraz zbiorników wodnych ubogich w składniki odżywcze. Poza nimi zasiedla także wilgotne lasy, obszary rolnicze. Krzyżówkę spotkać można również w okolicach rzek płynących przez wielkie aglomeracje miejskie, np. na Wiśle w w Krakowie czy Warszawie. Często spotykana w miejskich stawach, gdzie bywa bardzo ufna.

Występowanie
Krzyżówka zasiedla większość półkuli północnej, spotkać ją można w całej Europie i Ameryce Północnej, a także w Grenlandii, Islandii, a nawet w północnej Afryce. Krzyżówka odbywa także jesienne migracje w nieco cieplejsze obszary Europy południowo-zachodniej, zaś te z Ameryki Północnej wędrują do Meksyku. Została też introdukowana do południowo-wschodniej Australii oraz na Nową Zelandię.
W Polsce krzyżówka jest powszechna, można ją zaobserwować przy niemal każdym zbiorniku i cieku wodnym.