Kozica tatrzańska

Biologia i występowanie

Kozica tatrzańska to nieduży ssak kopytny. Oczy i uszy duże, tęczówka brązowa, a źrenica pozioma. Od nozdrzy po uszy biegnie ciemny pas. Rogi krótkie, hakowate, skierowane do tyłu, w przekroju poprzecznym okrągłe. Ciało krępe, a ogon krótki. Wzdłuż grzbietu biegnie ciemna smuga. Policzki podgardle, brzuch białawe. Nogi są smukłe. Barwa sierści zmienna, zależna od pory roku – latem sierść jest jaśniejsza, szarobrązowa, bądź czerwonobrązowa, a w zimie jest ciemniejsza, czarnobrązowa, dodatkowo w tym okresie sierść jest gęstsza i dłuższa. Dymorfizm płciowy jest zaznaczony. Samce są większe i mają nieco mocniej wygięte rogi od samic.

Zachowanie
Kozica tatrzańska wykazuje aktywność w ciągu dnia, gdzie szczyt przypada na poranek i wieczór, natomiast zimą, bardziej aktywna jest przez większość dnia. Samce przebywają zwykle pojedynczo, rzadziej tworzą grupy (2-3 osobniki). Samice żyją w stadzie (od 5 do 15 osobników).
Kozica tatrzańska jest roślinożerna. Do , najczęściej wybieranych przez nią gatunków są: pędy, kora i liście jarzębu pospolitego górskiego, pędy liście i owoce różnych gatunków jagód oraz ponad setka innych gatunków roślin zielnych, jak: miłosna górska, różne gatunki przywrotników, arcydzięgiel litwor, ostróżka tatrzańska. Kozice zjadają również czasami mchy i porosty.

Rozmnażanie
Kozica tatrzańska to gatunek poligamiczny. Ruja przypada na listopad-grudzień. Ciąża trwa 160-170 dni. Poród odbywa się między kwietniem a czerwcem. Samica rodzi jedno młode. Młode karmione jest mlekiem matki do jesieni. Ponadto po 2 tygodniach od porodu młode zaczynają pożywiać się także pokarmem stałym. Dojrzałość płciową osiąga już w 16-18 miesiącu, choć do rozrodu przystępuje między 2 a 3 rokiem życia. W niewoli żyje do 25, w naturze znacznie krócej, do 10 lat.

Siedlisko
Kozica tatrzańska występuje wysoko w górach powyżej granicy lasu. Zamieszkuje piętro subalpejskie, alpejskie, subniwalne i niechętnie schodzą do lasów górnoreglowych.

Występowanie
Kozica tatrzańska zamieszkuje wyłącznie Tatry po polskiej i słowackiej stronie granicy. Populacje zamieszkujące okolice sudeckiego Śnieżnika należą do podgatunku nominatywnego – nie są to kozice tatrzańskie.
Największe koncentracje kozic w Tatrzańskim Parku Narodowym obserwuje się w masywie czerwonych Wierchów wraz z Giewontem, w rejonie Kasprowego Wierchu i Świnicy oraz okolice Doliny Pięciu Stawów.

Ochrona
W Polskiej czerwonej księdze zwierząt oraz na polskiej czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w figuruje jako gatunek krytycznie zagrożony (kategoria CR). Wpisana jest także do Konwencji Berneńskiej oraz do Dyrektywy Siedliskowej.
Dwa razy do roku jest organizowane przez Tatrzański Park Narodowy i TANAP liczenie kozic. Podczas liczenia jesienią 2012 zaobserwowano 1096 kozic, z czego 810 (w tym 134 młode) przebywało po stronie słowackiej, a 286 (w tym 43 młode) po stronie polskiej. Rekordową liczbę kozic – 1389 – zaobserwowano jesienią 2014.