Kopciuszek zwyczajny

Biologia i występowanie

Kopciuszek zwyczajny to ptak o smukłej sylwetce, wielkości wróbla lub nieco od niego mniejszy. Obie płci mają podobny rozmiar i czarne nogi. Dorosły samiec w szacie godowej jest łupkowoczarny, z czarną częścią twarzową, gardłem i piersią, białym lusterkiem na skrzydle i przejaśnieniem na podogoniu i dolnej części brzucha. Tęczówki oczu są ciemnobrązowe. Posiada charakterystyczny, ruchliwy, rdzawy ogon z czarnymi środkowymi sterówkami. Samica jest łupkowoszara z rdzawym ogonem i kuprem, jaśniejsza od samca. Osobniki młodociane są podobne do samicy, szarobrązowe i bez białej wstawki na skrzydłach.

Zachowanie
Kopciuszka najłatwiej obserwować w miastach, natomiast trudniej na obszarach wiejskich, gdzie różnorodność awifauny i krajobrazu jest większa. To ptak ostrożny, ale nie kryje się przed człowiekiem. Jest ruchliwy i szybko przelatuje na krótkie odległości. Zatrzymuje się w danym miejscu na krótką chwilę i odlatuje dalej. Często potrząsa ogonem. Potrafi dobrze latać.
Żywi sie owadami i ich larwami, drobnymi owocami, nasionami, małymi ślimakami i dżdżownicami. Jesienią zjada jagody. Pokarmu szuka na ziemi, biegając i skacząc na jej powierzchni (również na betonie, asfalcie, blaszanym dachu). Potrafi zwinnie chwytać owady w locie. Bezkręgowce i owoce zbiera z gałęzi, ścian i liści.

Rozmnażanie
W ciągu roku kopciuszki wyprowadzają dwa lęgi, składając w kwietniu-czerwcu 4-6 białych, wydłużonych jaj. Jaja wysiadywane są przez okres 12-17 dni przez samicę. Młode karmią oboje rodzice. Pisklęta opuszczają gniazdo po 12-16 dniach.

Siedlisko
Kopciuszka można spotkać na terenach zabudowanych: na wsi i w miastach. Nie przeszkadzają mu zatłoczone ulice i wielkomiejski zgiełk, a nawet zupełny brak zieleni. Dobrze czuje się na fasadach kościołów i dworców. Kopciuszek potrzebuje dostępu do otwartych terenów. Zamieszkuje także skaliste zbocza gór, choć dziś nie jest tam spotykany tak często jak kiedyś. Nie lubi natomiast terenów zalesionych.

Występowanie
Kopciuszek gniazduje w niemal całej Europie. Ptaki te nie występuje jedynie w Irlandii, Islandii, a także w południowej Grecji. Zimują natomiast w Północnej Afryce i w Indiach.
W Polsce liczny ptak lęgowy na całym obszarze kraju; szczególnie liczny w górach, rzadszy w północno-wschodniej części kraju. Przeloty w marcu–kwietniu i wrześniu–październiku. Niektóre osobniki zimują w kraju.

Ochrona
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC).
Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 populacja kopciuszka w Polsce liczyła 1 061 000 – 1 378 000 par lęgowych.