Biologia i występowanie
Zachowanie
Kawki są ptakami towarzyskimi, zazwyczaj tworzą niewielkie stada. Zimą łączą się one w większe, bardzo często z gawronami. Mimo to cały rok zachowują więź partnerską i w lecącym stadzie łatwo można wyróżnić pary trzymające się blisko siebie. W stadzie kawek istnieje hierarchia, czyli mówiąc w uproszczeniu, są w nim osobniki dominujące oraz podporządkowane. Taka organizacja grupy pozwala uniknąć walk o pożywienie oraz wzmacnia ochronę stada podczas żerowania, ponieważ niektóre osobniki mają za zadanie obserwację terenu, wypatrywanie zagrożeń i alarmowanie pozostałych towarzyszy.
Kawka należy do ptaków wszystkożernych. Żywi się nasionami, owocami, odpadami kuchennymi. Kawka odżywia się również owadami i ich larwami oraz ślimakami.
Rozmnażanie
Wiosną, na przełomie marca i kwietnia, kawka przystępuje do rozrodu. Wtedy roczne, dojrzałe już płciowo osobniki dobierają się w pary, starsze zaś pozostają w parach z zeszłych lat, są to bowiem zwierzęta monogamiczne. Po około dwóch tygodniach kawki budują gniazda, które wyściełają gałązkami, ziemią, papierem, kępkami sierści innych zwierząt i trawą. Samica składa 3-6 jaj, które wysiaduje sama przez 18 dni. Jak u innych ptaków monogamicznych, tak i u kawki podczas wysiadywania jaj przez samicę, rolą samca jest karmienie partnerki. Wyklute pisklęta pozostają pod czułą opieką rodziców i innych kawek z kolonii lęgowej przez około miesiąc, po tym czasie opuszczają rodzinne gniazdo.
Siedlisko
Kawki pierwotnie zamieszkiwały skupiska starych, dziuplastych drzew i szczelin skalnych, w których się lęgły. W Europie zaczęły przysposabiać się do środowisk miejskich po II wojnie światowej, kiedy to wskutek bombardowań miasta miejscami zamieniły się w rumowiska skalne, dobre miejsca do gniazdowania. Kawki nauczyły się również korzystać z pokarmu, jaki dostarcza im człowiek. W latach 80. XX wieku w Europie nastąpił spadek liczebności kawek o nieznanej do końca przyczynie. W wielu niemieckich miastach kawki są rzadkie, a w Warszawie łatwiej spotkać je na peryferiach niż w centrum. Kawka bytuje zarówno w środowisku naturalnym, jak i przekształconym przez człowieka. Zakłada gniazda nie tylko w skalnych szczelinach, ale również w niszach budynków (ostatnio na wieżowcach montowane są budki lęgowe), na wierzchołkach starych wież i kominów. Gniazduje także na drzewach, często zajmując dziuple opuszczone przez ptaki innych gatunków. Kawka preferuje raczej tereny otwarte, rzadko spotkać ją można w obszarach leśnych.
Występowanie
Rozmieszczenie geograficzne kawek zwyczajnych obejmuje Europę, Azję i północną Afrykę. Odmiana C. monedula monedula zajmuje Skandynawię, odmiana C. monedula spermologus – Europę Zachodnią, zachodnią część Europy Środkowej, Półwysep Apeniński i Półwysep Iberyjski po Słowenię na wschodzie oraz Wyspy Brytyjskie, Maroko i północno-zachodnia Algieria, natomiast C. monedula soemmerringii – wschodnią część Europy Środkowej, Europę Wschodnią (południowa Finlandia i wschodnia Polska oraz dalej na wschód), Bałkany oraz zachodnią Azję (Turcja, Cypr i północny Izrael) i dalej na wschód aż po Kaszmir, zachodnie Chiny i Mongolię.
Na terenie Polski kawka jest objęta ochroną gatunkową ścisłą. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC). Według szacunków Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 krajowa populacja kawki liczyła 286–352 tysięcy par lęgowych.
