Gdzie się znajduje?
Praga jest stolicą Czech i też jego największym miastem. Liczba ludności wynosi ponad 1,3 mln.
Do Pragi można dotrzeć samochodem, autobusem, pociągiem lub samolotem (lotnisko znajduje się ok. 15 km na zachód od centrum)
Dojazd/dojście
Zamek na Hradczanach znajduje się na wzgórzu, po drugiej stronie Wełtawy (w stosunku do Rynku Staromiejskiego). Można tam dojść przez most Karola, a dalej ulicą Klárov. Przystanek metra Malostranská znajduje się przy pałacu Wallensteina, skąd Stare Zamkowe Schody wiodą (od ulicy Pod Bruskou) do wschodniej części zamku lub od stacji Hradčanská kierując się na Most Prochowy, dochodzimy na drugi dziedziniec.
W bliskiej okolicy zamku znajdziemy trzy przystanki tramwajowe linii 22 i 23. Jeden z nich Pražský hrad znajduje się na wysokości Ogrodów Królewskich i oddalony jest od trzeciego dziedzińca z katedrą o około 500 m. Inny przystanek, Pohořelec, znajduje się około jednego kilometra od zamku.
Historia
Z inicjatywy księcia Borzywoja I z dynastii Przemyślidów, około roku 880, przeniesiono siedzibę księcia z Lewego Hradca na wzgórze nad Wełtawą. Tam, na pagórku zwanym Żiżi (Žiži) od dawien dawna odbywały się zgromadzenia plemienne Czechów, gdzie składano ofiary pogańskim bogom. Borzywoj kazał zbudować tu chrześcijański kościółek pod wezwaniem Marii Panny i otoczyć go rowem. Jednak według najnowszych badań przyjmuje się, że ów władca zbudował jedynie niewielką świątynię, a hradczańskie wzgórze ufortyfikował dopiero jego syn Spitygniew I. Zamek był otoczony drewnianą palisadą na szańcach, gdzie było kilka wież, z których trzy funkcjonowały też jako bramy. Między wschodnią i zachodnią bramą prowadziła brukowana droga.
Podczas rządów Wratysława I zbudowano drugi kościół pod wezwaniem św. Jerzego, który do roku 973 pełnił funkcję głównego kościoła pałacu książęcego i całych Czech. Bolesław II przebudował kościół na trójnawową przedromańską bazylikę, która służyła też jako miejsce pochówku dla członków rządzącej dynastii. Książę Wacław kazał zbudować tu kolejny obiekt religijny – rotundę św. Wita, w której przechowywane były relikwie świętego. Po założeniu diecezji w roku 973 rotunda uzyskała status katedralny i stała się najważniejszą świątynią w Czechach. W tym czasie budynki kościelne budowano z kamienia, natomiast pałac książęcy i budynki dla służby były wciąż drewniane.
Podczas rządów księcia i pierwszego króla czeskiego Wratysława II siedzibą władcy przez krótki czas był Wyszehrad, ale zamek na Hradczanach wciąż się rozwijał. Drewniana fortyfikacja została zastąpiona przez kamienną z trzema bramami: na wschodzie Czarna Wieża, na zachodzie Biała i poboczne wejście na południu – Południowa Wieża.
Znacząca rozbudowa zamku na Hradczanach nastąpiła za panowania Sobiesława I (który postanowił przenieść siedzibę książąt przemyślidzkich na powrót z Wyszehradu na Hradczany) oraz jego bratanka i następcy Władysława II (drugiego króla Czech) – w połowie XII stulecia. Ich dzieło kontynuował król Przemysł Ottokar II.
W 1303 zamek został zniszczony przez pożar. Jego odbudowę rozpoczęto właściwie dopiero pod panowaniem królów czeskich z dynastii Luksemburgów. Gdy w 1333 roku wrócił z Francji Karol IV Luksemburski, rozpoczął prace na opustoszałych i zniszczonych Hradczanach. Zapoczątkowano wówczas budowę dwupiętrowego, okazałego pałacu, która jednak ciągnęła się jeszcze długie lata, a ostateczny kształt zawdzięcza wkładowi wielu władców Czech. Za panowania Karola wzniesiono sporą część pałacu wraz z kaplicą Wszystkich Świętych autorstwa Petera Parlera (spłonęła w pożarze 1541). Jednocześnie stawiano nowe mury i wieże. Za panowania Wacława IV zakończono budowę głównego skrzydła zamkowego (południowego) i rozpoczęto wznoszenie następnej części pałacu. W 1344 roku Karol położył ze swoim ojcem Janem oraz pierwszym arcybiskupem praskim Arnosztem z Pardubic kamień węgielny pod budowę archikatedry św. Wita w związku z awansowaniem diecezji praskiej na archidiecezję. Katedrę ukończono dopiero w 1929 roku.
Pod koniec XVI w. Władysław II Jagiellończyk (syn polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka) podjął poważne prace. Sprowadzeni przez niego architekci z Benedyktem Rejtem na czele przeprowadzili przebudowę pałacu. Pośród tych prac powstała piękna sala władysławowska, wielka (62 m długości, 16 m szerokości i 13 m wysokości) i przykryta wspaniałym gotyckim sklepieniem. Służyła ona ważnym uroczystościom, ale i turniejom, a jej reprezentacyjny charakter wykorzystywany jest do dzisiaj np. przy składaniu przysiąg przez wybranych prezydentów Czech. Pod kierownictwem Rejta dokonano też rozbudowy pałacu o nowe skrzydło południowo-zachodnie mieszczące tzw. Czeską Kancelarię, w której potem, w roku 1618, doszło do drugiej defenestracji praskiej (trzech ludzi cesarza wyrzucono przez okno) co doprowadziło do wojny trzydziestoletniej.
Kolejne zmiany na zamku na Hradczanach miały miejsce na przełomie XVI i XVII w., gdy szczególnie związany z Pragą cesarz Rudolf II Habsburg ufundował kolejne skrzydło pałacowe z pięknymi salami: Nową i Hiszpańską. Zaś już po jego śmierci wzniesiona została barokowa brama Macieja. Następne zmiany nastąpiły w czasach cesarzowej Marii Teresy. Przebudowa mająca miejsce w latach 1753–1774 była tym intensywniejsza, że pewna część zamku zniszczona została pożarem podczas oblężenia Pragi przez Prusaków w 1757. Znakiem tych czasów pozostaje do dzisiaj imponujący kompleks budynków po południowej stronie Hradczan wzniesiony pod kierownictwem Niccolo Paccassiego.
Co możemy zwiedzać
Na terenie kompleksu zamkowego na Hradczanach w ciągu dnia możemy swobodnie spacerować po wszystkich trzech wewnętrznych dziedzińcach. Na zamek wejdziemy głównym wejściem od zachodu lub bocznym od wschodu.
Chcąc odwiedzić najważniejsze z zabytków musimy jednak zakupić bilet wstępu do: Starego Pałacu Królewskiego, bazyliki św. Jerzego, Złotej Uliczki wraz z wieżą Daliborka i katedrę św. Wita. Dodatkowo można jeszcze dokupić bilety na wejście na południową wieżę katedry (z której rozpościera się widok na okolicę) oraz wystawę poświęconą historii zamku, która znajduje się w części gotyckiej Starego Pałacu Królewskiego.
Na spokojne zwiedzenie płatnych atrakcji oraz gruntów zamkowych warto zaplanować nawet do 3 godzin.
Brama i pierwszy dziedziniec
Większe wrażenie niż sama neoklasycystyczna budowla robi brama z posągami gigantów przez jaką wchodzi na teren zamczyska. Uzbrojone olbrzymy wyrzeźbił w 1786 roku Ignacy Platzer. Na wprost od wejścia widzimy kolejną bramę. Szara kamienna konstrukcja to Brama Macieja (Matyasova brana) nazwana tak na cześć cesarza, który odsunął od rządów szalonego Rudolfa II. Przed wejściem na teren dziedzińca stoją ubrani w ciemno niebieskie mundury strażnicy. Tutaj w określonych godzinach możemy obserwować zmiany warty.
Drugi dziedziniec
Dojść do niego można z dwóch stron: Bramą Macieja albo Mostem Prochowym (w przypadku kiedy do zamku przyjeżdżamy metrem i idziemy od stacji Hradčanská lub od przystanku tramwajowego Pražský hrad). Uwagę zwracają: położona w centralnej części placu barokowa studnia i owalna kaplica świętego Krzyża. Północną pierzeję drugiego dziedzińca zamyka budynek Galerii Zamkowej – zgromadzono tutaj obrazy najważniejszych twórców europejskich (choć trzeba przyznać wybór jest dosyć chaotyczny).
Katedra i trzeci dziedziniec
O ile dwa pierwsze dziedzińce raczej nie robią na zwiedzających zbyt wielkiego wrażenia, o tyle katedra zachwyca prawie każdego miłośnika gotyku. Efekt jest wzmocniony tym, że na otwartą przestrzeń wychodzimy tuż przy samym wejściu do kościoła – można więc odnieść wrażenie, że budowla pojawia się przed nami nagle i gwałtownie. Katedra św. Wita wznoszona była przez setki lat i łączy w sobie elementy stylu gotyckiego i neogotyckiego. Chociaż może się to wydawać dziwne to jej dwie przednie wieże powstały stosunkowo późno, bo dopiero w XIX wieku. Większość świątyni to dzieło średniowiecznych mistrzów Petera Parlera i Mateusza z Arras. Zwiedzanie kościoła jest płatne, ale za darmo można wejść do przedniej części świątyni.
Stary Pałac Królewski
Z trzeciego dziedzińca możemy dostać się też do Starego Pałacu Królewskiego. To właśnie tutaj od czasów średniowiecznych odbywały się bale i turnieje. Pierwszą budowlę miał wznieść w tym miejscu książę Sobiesław Przemyślida. Następnie, po pożarze pałac przebudowali Przemysł Ottokar II i Karol IV. W pałacu warto zwrócić uwagę na dwa pomieszczenia. Największe z nich to Sala Władysławowska. Ta późnogotycka budowla zachwyca niezwykłym sufitem, którego żebra na sklepieniach układają się w kwiatowe kształty. Drugą pałacową ciekawostką są Schody Jeździeckie. Z racji tego, że w pałacu odbywały się turnieje stworzono odpowiednio szerokie schody aby do sal mogli dostać się rycerze na swych wierzchowcach.
Bazylika i klasztor świętego Jerzego
Trudno dziś powiedzieć gdzie znajdowała się pierwsza świątynia księcia Borzywoja, ale jeden z najstarszych kościołów na hradczańskim wzgórzu powstał właśnie w tym miejscu. Ufundował go około 920 roku Wratysław I. Bazylika formę zbliżoną do obecnej uzyskała po zniszczeniach z roku 1142. W epoce renesansu i baroku nadano jej cechy charakterystyczne obu tych stylów. W bazylice pochowano kilku władców z początków państwa czeskiego (m.in. Wratysława I) i pierwszą czeską świętą – księżną Ludmiłę.
Złota Uliczka
Dla wielu zwiedzających to obowiązkowy punkt wycieczki do Pragi. Trzeba przyznać, że niewielkie skupione pod zamkowym murem domki są urokliwe.
Wieża Daliborka i Czarna Wieża
Złota Uliczka kończy się niewielkim przejściem, z którego wydostaniemy się przy tak zwanej Wieży Daliborka. Powstała ona w czasach Władysława Jagiellończyka i pełniła funkcję więzienia. Podobno nazwa pochodzi od pierwszego więźnia – rycerza skazanego na śmierć za udzielenie schronienia zbuntowanym chłopom. Legenda głosi, że w celi grał on tak pięknie na skrzypcach, że pod wieżę przychodziły tłumy mieszczan aby posłuchać muzyki. Niestety nie uratowało to Daliborowi życia.
Po prawej stronie widać tzw. Czarną Wieżę, która również była niegdyś więzieniem. Co ciekawe jej obecna nazwa jest późniejsza, bo pierwotnie budowlę nazywano Złotą.
