Gdzie się znajduje?
Tarnowskie Góry powstały jako miasto górnicze, w pierwszej połowie XVI wieku. Należy do województwa śląskiego, a położone jest na skraju konurbacji górnośląskiej, około 30 km od Katowic i Gliwic, przy trasie nr 11, w pobliżu Jeziora Nakło-Chechło.
Dojazd/dojście
Z Katowic można się doń dostać zarówno samochodem, autobusem komunikacji miejskiej (np. M3) jak i pociągiem. Z dworca kolejowego do rynku jest około 800 m i zajmie nam to 10 minut.
Historia
Pierwszym rynkiem w Tarnowskich Górach miejskim był obecny plac Gwarków. Jednak w krótkim czasie wielu urzędników nie znalazło już tam miejsca na swoje siedziby, dlatego rynek przesunięto na północ pomiędzy dzisiejszymi ulicami Gliwicką, ks. Michała Lewka oraz pl. Gwarków, tam też miał siedzibę Urząd Miasta i Urząd Górniczy (jeden z najstarszych budynków w mieście, tzw. Dom Florczaka). Jednak gwałtowny rozwój miasta sprawił, że zaistniała potrzeba wytyczenia nowego rynku, który jest rynkiem głównym do dnia dzisiejszego. Z Rynku wybiegało wówczas 8 ulic. W 1548 roku poszerzono go w kierunku wschodnim. Mieścił się na nim: Urząd Górniczy, Sąd, Starostwo Ziemi Bytomskiej i Rada Miejska. Powstały tutaj również liczne kamienice najbogatszych mieszczan – gwarków tarnogórskich.
Płyta rynku została w XVI wieku wybrukowana, a w 1960 oraz kwietniu 1976 (z okazji 450-lecia miasta) została gruntownie przebudowana i wyłożona płytami granitowymi oraz ze sjenitu i kośminu.
W 1858 na pamiątkę założenia miasta przez księcia Jana Opolskiego i margrabiego Jerzego Hohenzollerna wystawiono na rynku krzyż. Wokół niego w 1923 na pamiątkę trzech powstań o wolność Śląska posadzono 3 „dęby wolności”. Niestety w czasie remontu płyty rynku zostały ścięte, a ich miejsce zajęły topole.
W zachodniej części rynku stoi na kamiennej podmurówce pochodząca z lat 50, XX wieku drewniana konstrukcja ręcznego kołowrotu z dachem pokrytym gontem na drewnianych słupach. Jest to jedna z dwóch miejskich studni, które w przeszłości znajdowały się na rynku. Wokół studni zachowano fragment XIX wiecznego bruku. Został on odtworzony na podstawie starych rycin studni miejskiej.
W 2005 i 2010 roku ponownie wymieniono nawierzchnię rynku. Na miejscu płyt chodnikowych pojawiła się kostka brukowa. Odnowiono także ratusz. Na przełomie 2020 i 2021 roku wykonano przebudowę wschodniej części płyty rynku, ustawiono m.in. nowe betonowe donice, nowe ławki oraz zainstalowano zdrój uliczny z poidełkiem dla zwierząt.
Zabudowa rynku
Rozległy rynek tarnogórski zdominowany jest przez dwa gmachy – neostylowego ratusza i usytuowanego vis-á-vis kościoła ewangelickiego, ufundowanego przez Donnersmarcków w końcu XVIII wieku.
Ratusz zbudowano w latach 1896–1898 według projektu architekta H. Gutha z Wrocławia w stylu neorenesansowym. Budynek posiada trzy kondygnacje o fasadzie obłożonej cegłą klinkierową, efektownie prezentują się liczne wieżyczki, ryzality zwieńczone szczytami, balkony i wykusze, ozdobiony jest wieloma elementami, np. kartuszami z herbami ośrodków górniczych. Pierwotnie frontową elewację ratusza zdobiła figura założyciela Tarnowskich Gór, margrabiego Jerzego von Hohenzollerna-Ansbacha. W 1957 roku figura ta została zastąpiona rzeźbą gwarka.
Ewangelicko-Augsburski kościół Zbawiciela powstał w 1780 roku dzięki wsparciu finansowemu Henklów, Laryszów, Bohmów i Schulzów. Budowniczymi świątyni byli architekt Christoph Worbs ze Strzelec oraz cieśla Jan Karol Henning z Opola. W kolejnych latach następowały przebudowy świątyni, by podczas przebudowy w latach 1899-1900 nadać jej, zgodnie z projektem Adolfa Seiffharta, typowy styl neoromański. Wewnątrz znajdują się charakterystyczne dla świątyń protestanckich empory. Ciekawym elementem wystroju jest ołtarz z umieszczoną nad nim charakterystyczną kazalnicą i wolnostojąca chrzcielnica. W kościele znajdują się 16 głosowe organy zbudowane w 1904 r. przez firmę Schlag und Sine ze Świdnicy, które chętnie wykorzystują znani wykonawcy z kraju i zagranicy – organizowane są m.in. Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej.
W południowej części rynku w Tarnowskich Górach znajdują się dobrze zachowane renesansowo-barokowe kamieniczki miejskie. Wśród nich zwraca uwagę swoim portalem tzw. dom Sedlaczka, kupiony przez Jana Sedlaczka w 1805 roku na winiarnię, która zresztą mieści się do dzisiaj na parterze tej kamienicy. Dom zbudowany w XVI wieku miał bogatą historię; pierwotnie był siedzibą starosty, a w XVIII wieku należał do hrabiny Cosel. Bywali w nim Jan III Sobieski, August II Mocny, Johann Wolfgang Goethe, Julian Ursyn Niemcewicz. Dzisiaj jest siedzibą muzeum. Fasadę od strony rynku zdobi późnobarokowe, z 1786 roku, stiukowe obramienie wejścia w formie kotary z herbem miasta i datą 1526.
Przy zachodniej pierzei rynku w Tarnowskich Górach oraz przy ulicy Gliwickiej zachowała się zabytkowa i ciekawa zabudowa podcieniowa miasta. Kamienice podcieniowe mają swój początek w XVI wieku wraz z lokowaniem centralnego placu miasta i zwane były laubami. Stawiane były przez bogatszych mieszkańców miasta i świadczyły o zamożności właściciela. Kamienice te posiadają sklepienia krzyżowo-kolebkowe z półkulistymi arkadami. Aktualny wygląd kamienice zawdzięczają przebudowom w XIX oraz na przełomie XIX i XX wieku. We wnętrzach kamienic częściowo zachowały się zabytkowe cechy detaliczne, m.in. kamienne odrzwia, piwnice.
