Rynek Staromiejski w Pradze (czes. Staroměstské náměstí) to jest najpiękniejszym z praskich placów, to tutaj zbiegają się kręte uliczki Starego Miasta. Niepowtarzalną atmosferę tego miejsca tworzą gotycka wieża ratuszowa ze znanym na całym świecie zegarem astronomicznym (czes. orloj), dumna sylwetka baśniowego kościoła Najświętszej Marii Panny przed Tynem (czes. Týnský chrám), monumentalny kościół św. Mikołaja (czes. Kostel sv. Mikuláše) oraz niezliczone wielobarwne kamienice w wielu stylach.
Gdzie się znajduje?
Praga jest stolicą Czech i też jego największym miastem. Liczba ludności wynosi ponad 1,3 mln.
Do Pragi można dotrzeć samochodem, autobusem, pociągiem lub samolotem (lotnisko znajduje się ok. 15 km na zachód od centrum)
Dojazd/dojście
Rynek Staromiejski znajduje się między placem Wacława i mostem Karola. W okresie letnim rynek jest często przepełniony turystami. Najszybszy i najpewniejszy sposób dojazdu do rynku to metro. Wysiadamy na przystanku Staroměstská i kierujemy się na wschód pieszo, wzdłuż ulicy Kaprova, do rynku jest 300 m i trwa to około 4 minut.
Historia
W XI wieku istniał rynek, na którym regularnie odbywały się jarmarki. Od 1211 roku na rynku istnieje udokumentowany administrator, który pobierał opłaty. W 1338 roku król Jan Luksemburczyk nadał Staremu Miastu pozwolenie na budowę ratusza.
Tu też miały miejsce ważne wydarzenia – po egzekucji Jana Želivskiego doszło do powstania. Po powstaniu 21 czerwca 1621 roku przed ratuszem rozstrzelano 27 panów czeskich.
W latach 1838–1848 wybudowano neogotycką dobudowę Ratusza Staromiejskiego. Pod koniec XIX wieku przez plac zaczęły przejeżdżać tramwaje. W 1902 roku objawiło się tu wprowadzeniem prawa powszechnego. W tym czasie, w ramach przebudowy Pragi, rozebrano dom Krenna zamykający Rynek Starego Miasta przed kościołem św. Mikołaja.
W 1915 roku na placu odsłonięto Pomnik Mistrza Jana Husa z okazji 500. rocznicy jego śmierci. 14 października 1918 roku odbyła się tu manifestacja o ogłoszenie niepodległości od Austro-Węgier. Po powstaniu Czechosłowacji, 3 listopada 1918, Kolumna Maryjna z 1650 roku została zburzona (odrestaurowano ją w 2020 roku).
Część Ratusza Staromiejskiego, została mocno zniszczona podczas powstania praskiego w 1945 roku, została zburzona po zakończeniu II wojny światowej , odsłaniając tyły niektórych domów. W ramach remontu Ratusza Staromiejskiego po II wojnie światowej 27 białych krzyży zaznaczyło miejsce w bruku przed wieżą ratuszową, gdzie znajdował się etap egzekucji. Pobliska tablica pamiątkowa na murze z nazwiskami straconych pochodzi z 1911 roku.
W 1966 roku zlikwidowano linię tramwajową, a plac przekształcono w deptak (od 1962 roku także narodowy zabytek kultury). W związku z przebudową w latach 1987-1988 plac został całkowicie wybrukowany.
2 czerwca 1990 roku, z nieznanych przyczyn, wybuchła bomba na podstawie rzeźby Jana Husa, raniąc osiemnaście osób.
W 2017 roku na obrzeżach Rynku Staromiejskiego dobudowano żółto-czarne betonowe bloki. Umieszczono je tutaj, jako ochronę przed terroryzmem, ale ich nieestetyczny wygląd jest krytykowany przez konserwatorów i opinię publiczną.
Zabudowa rynku
Po południowo-zachodniej stronie Rynku w Pradze znajduje się Ratusz Staromiejski (czes. Staroměstská radnice) z zegarem astronomicznym Orloj. Zegar został stworzony na początku XV wieku przez zegarmistrza Mikuláša z Kadaň według projektu Jana Šindla , a w 1490 roku został przebudowany przez mistrza zegarmistrza Hanuša. Zegar ten przez całe wieki bezbłędnie wskazuje nie tylko godzinę i datę, ale także położenie Słońca, fazę Księżyca, cykle astronomiczne i święta kalendarza chrześcijańskiego. O każdej pełnej godzinie zegar ożywa w fascynującym pokazie pochodu apostołów, ruchomych figur po jego bokach, a kończy potężny dźwięk dzwonu na szczycie wieży.
Ratusz zbudowany jest w stylu gotyckim z okrągłymi oknami i zakrzywionymi łukami. Na szczególną uwagę zasługuje wykusz, należący do gotyckiej kaplicy rozpoczętej w 1360 roku – w 1381 roku został poświęcony Matce Boskiej. Na kompleks ratusza składa się łącznie pięć budynków. Każdy z nich ma inną fasadę i reprezentuje odmienny styl architektoniczny. A stało się to dlatego, że w przeszłości były to odrębne kamienice posiadające różnych właścicieli, ratusz, na przestrzeni lat, stopniowo je „wchłaniał”. Na wieżę ratuszową można wejść (odpłatnie), skąd podziwiać można rozległą perspektywę Pragi. Podczas powstania praskiego w maju 1945 roku ratusz został poważnie uszkodzony w wyniku bombardowań wojsk niemieckich. Uszkodzenia naprawiono po wojnie. wyburzono neogotycką dobudówkę, a w tym miejscu znajduje się dziś niewielki park z pomnikiem ofiar powstania.
Na Rynku stoi pomnik Jana Husa autorstwa Ladislava Šalouna. Został odsłonięty w 1915 roku, w 500. rocznicę spalenia Husa. Od 1962 roku chroniony jako narodowy zabytek kultury w obrębie całego Rynku Starego Miasta. Pomnik z brązu w stylu secesyjnym przedstawia Jana Husa stojącego pośrodku grupy postaci; symbolizują zarówno husytów, jak i emigrantów po Białej Górze. Hus spogląda w stronę katedry Tyńskiej.
Kolumna Maryjna na Rynku Starego Miasta w Pradze to rzeźba o wysokości niespełna 16 metrów, zbudowana w 2020 roku według oryginalnej wczesnobarokowej kolumny maryjnej, zburzonej wkrótce po założeniu Czechosłowacji. Pierwotna kolumna została zbudowana w 1650 roku przez cesarza Ferdynanda III. w podziękowaniu Matce Boskiej za obronę Pragi przed wojskami szwedzkimi w 1648 roku. Na szczycie znajduje się posąg Niepokalanej Marii Panny, stworzona przez rzeźbiarza Petra Váňę według zniszczonego oryginału. W przeciwieństwie do oryginalnej kolumny, na cokole nie ma posągów czterech aniołów walczących z symbolami zła. Kolumna maryjna na praskim Rynku Staromiejskim służy jako gnomon pokazujący swój cień w południe czasu słonecznego. Południowy cień kolumny wskazuje na praski południk , który wcześniej służył do wyznaczania czasu lokalnego.
Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem (zwany również kościołem Matki Boskiej przed Tynem lub Katedrą Tyńską) znajduje się na praskim Rynku Staromiejskim. Jego budowa miała miejsce od połowy XIV wieku do pierwszych dziesięcioleci XVI wieku. Jest to jeden z najważniejszych pod względem artystycznym kościołów w Pradze , zarówno pod względem architektury, jak i zachowanego wyposażenia wnętrz. Jego zachodnia fasada zwrócona w stronę placu jest jednym z najsłynniejszych zabytków Pragi. Świątynia zbudowana jest z nietynkowanych bloków kamiennych, rzeźby architektoniczne i dekoracje rzeźbiarskie są wyrzeźbione z miejscowego margla. Jest to budowla gotycka z trójnawową bazyliką z parą wież w elewacji zachodniej. Wewnątrz znajduje się nie tylko największy praski ołtarz, ale także grób sławnego astronoma Tycho Brahe.
Tyn (nieoficjalnie również Týnský dvůr lub Ungelt ) to zespół zabytkowych budynków położony na praskiej Starówce pomiędzy ulicami Týnská , Malá Štupartská i Štupartská w obszarze między kościołami Najświętszej Marii Panny przed Tynem i św. Jakuba. Dziś kompleks składa się z 18 domów.
Na rogu ulicy Týnskiej znajduje się gotycki „Dom z kamiennym dzwonem”, nazwa pochodzi od kamiennego dzwonu umieszczonego w zewnętrznym narożniku. Obok jest Pałac Kinskich, został zaprojektowany przez Kiliana Ignaza Dientzenhofera i utrzymany jest w stylu rokoko. Zewnętrzna strona jest stiukowa i pomalowana na różowo-biało. Od 1949 roku pałacem zarządza Galeria Narodowa, a obecnie budynek służy jako muzeum sztuki.
Kościół św. Mikołaja znajduje się w północnej części Rynku w Pradze. Przebudowany w stylu barokowym w latach 1732–1737 przez budowniczego Kiliána Ignáca Dientzenhofera. Dzisiejszy kościół zbudowano na miejscu spalonego gotyckiego kościoła parafialnego, o którym mowa w 1273 roku. We wnętrzu kościoła freski organowe i sufitowe przedstawiające życie świętych św. Mikołaja, św. Benedykty i motywy ze Starego Testamentu. W latach 1735-1736 zostały stworzone przez bawarskiego malarza Kosmę Damiana Assama. Ołtarz główny ze sztucznego marmuru pochodzi z 1737 roku Dekorację stiukową kościoła wykonał Bernardo Spinetti , dekorację rzeźbiarską fasady wejściowej i wnętrza wykonał Antonín Braun. Jego wyjątkową atmosferą można cieszyć się także podczas jednego z organizowanych tu koncertów muzyki poważnej.
„Dom U Minuty” to dom na Rynku Starego Miasta nr 2, pomiędzy Ratuszem Staromiejskim a Domem w Złotym Zakątku. Dom pełnił funkcję apteki. został zbudowany jako późnogotycki nowy budynek na początku XV wieku, prawdopodobnie na miejscu opuszczonej ulicy i był dość mały z małym dziedzińcem, ale miał już dwa piętra. W 1430 roku dobudowano do niego część sąsiedniego domu. Wyremontowano go przed 1564 rokiem, pod koniec XVI w. dobudowano niskie trzecie piętro z gzymsem lunetowym. Sgraffito powstało w dwóch etapach – przed 1600 i przed 1615 , w okresie baroku było bielone, odrestaurowane w latach 20. XX wieku.
Obok „Domu U Minuty” stoi „Dom Złoty Narożnik”. W średniowieczu w tym miejscu stały dwa domy, pierwsza wzmianka o domu od północy pochodzi z 1404 roku, zachowały się jedynie piwnice i części konstrukcji obwodowych. W 1623 roku domy zostały połączone, a powstały budynek został rozbudowany i znacznie przebudowany w stylu późnorenesansowym. W pierwszej połowie XVIII w. przebudowano fasadę w stylu barokowym , a w 1801 roku w stylu klasycystycznym.
Wyjątkowe centrum Pragi, razem z Rynkiem Staromiejskim, Zamkiem Praskim, Mostem Karola i licznymi kościołami, pałacami i ogrodami wpisane zostało na Listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.
oraz inne rynki w: Białej, Bielsku, Bieruniu, Cieszynie, Czeskim Cieszynie, Częstochowie, Gliwicach, Kazimierzu Dolnym, Kielcach, Lublinie, Lwowie, Oświęcimiu, Poznaniu, Pszczynie, Pyskowicach, Suchej Beskidzkiej, Tarnowskich Górach, Toruniu i Toszku