Gdzie się znajduje?
Cieszyn jest miastem w województwie śląskim, w południowej Polsce przy granicy z Czechami. Współczesne pojęcie „miasto Cieszyn” odnosi się do prawobrzeżnej części rzeki Olzy, natomiast lewobrzeżna część rzeki należy do Czech i nosi oficjalną nazwę Czeski Cieszyn.
Dzieje Cieszyna sięgają IX w. i wiążą się z grodem słowiańskiego plemienia Golęszyców. Cieszyn otrzymał prawa miejskie pomiędzy 1217 a 1223 rokiem. Od końca XIII w. było ono centrum Księstwa Cieszyńskiego.
Dojazd/dojście
Do Cieszyna można dojechać samochodem, np od Katowic. Najlepiej jechać drogą ekspresową S1, a przed Bielskiem należy skręcić na droga ekspresowa S52. Można też skorzystać z kolei, ale trzeba dojechać do Bielska lub Zebrzydowic (oba mają połączenie z Warszawą), a stamtąd autobusem lub minibusem dojechać di Cieszyna. Jest wprawdzie też połączenie Kolei Śląskich z Katowic do Cieszyna, ale tych pociągów jest mało i najczęściej, jeszcze z przesiadką w Czechowicach. Interesujące jest połączenie autobusami dalekobieżnymi np. FlixBus, czy Lajkonik (z Krakowa), gdzie cena jest zdecydowanie niższa, jak przejazd koleją.
Trasa od dworca autobusowego i kolejowego na Wzgórze Zamkowe zajmuje 10-15 minut pieszo.
Historia
Pierwsza osada obronna powstała tu około V wieku pne. W średniowieczu było to miejsce Piastów cieszyńskich. Powstały w IX wieku gród w 1290 roku został stolicą księstwa cieszyńskiego, a w XIV wieku zbudowano tu wspaniałą warownię gotycką, złożoną z zamku górnego z wieżą i kaplicą zamkową na dziedzińcu oraz dolnego z basztami i mostem zwodzonym.
Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie, romańska rotunda pełniąca funkcję kaplicy zamkowej i kościoła grodowego. W latach 50. XX wieku określono datę jej powstania na pierwszą połowę XI w., natomiast ostatnie badania wskazują, że mogła powstać dopiero około 1180 roku. Początkowo rotunda spełniała funkcję ośrodka administracji kościelnej cieszyńskiej kasztelanii oraz była kościołem parafialnym (do czasu zbudowania kościoła parafialnego Marii Magdaleny w XIV wieku, była jedyną świątynią Cieszyna). W późniejszym okresie spełniała role kaplicy przyzamkowej. Według jednej z hipotez rotunda użytkowana była także jako kaplica grodowa, a przy niej znajdował się najstarszy cmentarz parafialny Cieszyna, gdzie chowano naczelników kasztelanii i członków ich rodzin oraz rycerzy. Używany był do powstania miasta lokacyjnego (1260 r.), kiedy to założono nowy cmentarz w miejscu dzisiejszego placu Teatralnego. Klasycystyczna przebudowa w 1839 roku według projektu Josepha Kornhäusela wiązała się z wybiciem dużych, półkolistych okien i otynkowaniem elewacji. W XIX wieku rotunda została do połowy przysypana ziemią i zamieniona na romantyczny pawilon. W latach 1947-1955 przeprowadzono konserwację, w trakcie której rotundzie przywrócono pierwotny – romański charakter, a na podstawie zachowanych fragmentów zrekonstruowano emporę w części zachodniej.
Co możemy zobaczyć
Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie zbudowana jest z płaskich ciosów wapiennych, na planie koła z podkowiastą apsydą, orientowana. Kolista nawa jest przekryta kopułą z kamieni układanych koncentrycznie, apsyda półkopułą. Średnica nawy mierzy 6,4 m, wysokość od podstawy sklepienia 11,3 m, a całkowita wysokość budowli wynosi około 15 m. W północnej części nawy znajdują się schody prowadzące na emporę, umieszczone w grubości muru. Od zewnątrz w miejscu schodów mur jest pogrubiony i tworzy rodzaj słabo występującego wykusza nadwieszonego na kroksztynach. Empora umieszczona jest od zachodu i wspartą na dwóch kolumnach i czterech półkolumnach. Na emporze zachował się romański portal, prowadzący pierwotnie, gankiem, do sąsiadującego z rotundą palatium. We wnętrzu apsydy ustawiona jest mensa ołtarzowa, zrekonstruowana w trakcie prac konserwatorskich.
6 grudnia (św. Mikołaja) każdego roku odbywają się w rotundzie św. Mikołaja nabożeństwa. Czasem, dzięki dobrej akustyce, rotunda jest miejscem, w którym odbywają się różne koncerty, a czasem wystawy.
