Gdzie się znajduje?
Duszniki-Zdrój to miasto uzdrowiskowe w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, graniczące z Czechami (niedaleko, w Kudowej, jest przejście graniczne). Położone w dolinie rzeki Bystrzycy Dusznickiej, oddzielającej Góry Orlickie od Gór Bystrzyckich. W historycznym ujęciu Duszniki-Zdrój należą do hrabstwa kłodzkiego, a teren ten z powodu różnych zawirowań historycznych przechodził od ziemi polskiej przez czeską po pruską i niemiecką, a po 1945 roku na powrót jest ziemia polską. Dlatego też Duszniki mają również swoją nazwę po czesku Dušníky i po niemiecku Bad Reinerz.
Dojazd/dojście
Do Dusznik-Zdroju można dojechać samochodem, autobusem (są połączenia bezpośrednio z kilku większych miast w Polsce) jak i koleją. Tu z reguły najpierw trzeba dotrzeć do Wrocławia, a stamtąd pociągiem na Kudowę – do Dusznik jedzie tak ponad 2 godziny. Dojście z dworca zajmie około 10-15 minut.
Historia
Miasto Duszniki i pośrednio tutejszy, drewniany zapewne kościół wzmiankowane w 1324 r. W 1550 roku odbywały się w niej pierwsze protestanckie kazania. W czasie reformacji, latach ok. 1560-1603 kościół użytkowany przez protestantów. W 1567 r. zbudowany kolejny, murowany, późnogotycki, orientowany, usytuowany równolegle względem ul. Kłodzkiej, złożony z prostokątnego prezbiterium z przyporami oraz z krótkiej nawy. Jej prezbiterium to południowo-wschodnia kaplica obecnej budowli. Pod koniec XVI wieku dzięki pomocy cesarskiej świątynia została odnowiona, a w 1598 roku została wzniesiona nowa kazalnica, przeniesiona następnie do kaplicy pod wezwaniem Świętej Trójcy.
W 1603 roku kościół odebrany protestantom i oddany jezuitom (kontrreformacja), ale nie użytkowany z powodu braku duchownych i wiernych. Zniszczony wraz z plebanią w pożarze w 1605 roku. Ostatecznie został przejęty przez katolików w 1623 roku. Odbudowany w 1629 roku, poświęcony w 1656 roku, a w roku 1675 wieża przebudowana, w stylu wczesnego baroku. Następnie w latach 1708-1710 wzniesiony znacznie większy obecny kościół, usytuowany prostopadle do starego, z którego zachowane tylko prezbiterium, dolne kondygnacje wieży z portalem z 1576 r. i fragment południowego muru obwodowego nawy. Projekt barokowej świątyni został przygotowany przez Lorensa Meysera z Kłodzka. Budowa została ukończona w 1730 roku. W 1771 roku zostało przebudowane sklepienie w prezbiterium. W 1780 roku został wybudowany nowy chór muzyczny i zostały wykonane polichromie przez malarza Grunda z Dusznik-Zdroju. W 1816 roku została wybudowana obecna dzwonnica, a w 1817 roku kaplica północna. Podczas wielkiego pożaru Dusznik-Zdroju w 1844 roku zostały spalone dachy i runęło sklepienie w wieży. W latach 1845-1847 odbudowywana po pożarze i wtedy zmieniono barokowy wystrój fasady przekształcono w duchu neoklasycyzmu.
Co możemy zobaczyć
Kościół śś. Piotra i Pawła w Dusznikach-Zdroju jest jednonawowy, z węższym prezbiterium zamkniętym półkoliście, zwrócony fasadą ku ul. Kłodzkiej. Fasada z wyodrębnionym dwukondygnacjowym przedsionkiem, zwieńczona szczytem wolutowym z artykulacją pilastrami, z trójkątnym naczółkiem. Wieża dzielona gzymsami z hełmem ostrosłupowym. Wzdłuż ścian bocznych ciągną się kaplice. Na zachodniej elewacji późnogotycki portal z 1576 roku.
Wnętrza prezbiterium dzielone pilastrami, sklepienie kolebkowe z lunetami oraz z gurtami, ozdobione dekoracyjną polichromią. Sklepienie ozdobione dekoracyjną polichromią, w plafonach namalowane są sceny biblijne: Ostatnia Wieczerza (w prezbiterium), Przekazanie Św. Piotrowi misji tworzenia Kościoła, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowstąpienie i Śmierć Św. Piotra (w nawie). Chór muzyczny jest dwukondygnacjowy, dolny balkon chóru o linii wklęsło-wypukłej, a powyżej 2 balkony po obu stronach prospektu organowego. Balustrady chóru muzycznego pełne, zdobione polichromią. Organy tego kościoła zostały zbudowane przez firmę Carla Berschdorfa w 1939 roku w starej szafie prawdopodobnie z XVIII wieku. Posiadają wiatrownice upustowe dolnozaworowe, dwa miechy pływakowe, kontuar wolnostojący sprowadzony przez C. Berschdorfa z Monachium. Do bogatego wyposażenia świątyni należą m.in.: barokowy ołtarz główny z około 1730 roku wykonany przez Michaela Kösslera i ozdobiony figurami z lat 1717-25 oraz obrazem wybitnego czeskiego malarza Piotra Brandla Pożegnanie Apostołów Piotra i Pawła. Pozostałe ołtarze pochodzą z lat 1720, 1725 i 1780 oraz z początku XIX wieku. Najcenniejszy jest ołtarz Czternastu Wspomożycieli ozdobiony figurami wykonanymi zapewne przez M. Kösslera. W świątyni są umieszczone również: chrzcielnica w stylu renesansowym z 1560 roku, ozdobiona ornamentem, liczne rzeźby i obrazy w stylu barokowym z XVIII i XIX wieku, ambona z 1730 roku wykonana zapewne przez M. Kösslera (na zlecenie proboszcza J. Heinela) w kształcie wieloryba z rozwartą paszczą oraz figury Ewangelistów wykonane przez sławnego śląskiego rzeźbiarza M. I. Klahra w 1732 roku. Zachowane są witraże (historyzm, 1900, J. Fuchs,), rokokowe, balustrady obu oratoriów (ok. poł. XVIII w.), barokowe rzeźby, neoklasycystyczne, frontowe drzwi i stolarka okienna (1 ćw. XIX w.) i neogotycki ołtarz pw. NMP w kaplicy (4 ćw. XIX w.).
