Gdzie się znajduje?
Gliwice to jedno z największych miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (ponad 180 tys. mieszkańców), położone w zachodniej części województwa śląskiego i konurbacji górnośląskiej, na Wyżynie Katowickiej, nad rzeką Kłodnicą.
Dojazd/dojście
Dojazd raczej nie stanowi problemu, jadąc samochodem, Gliwice są na przecięciu dwóch autostrad A4 i A1. Można też dojechać autobusem czy koleją. Wiele tras pociągów dalekobieżnych ma przystanek w Gliwicach, a jakby co, można dostać się do Katowic, i stamtąd pociągiem (lub autobusem) dotrzeć do Gliwic.
Droga od dworca kolejowego, prowadzi ulicą Zwycięstwa, do rynku, a za nim, nieco dalej znajduje się katedra, zajmie to około 25 minut pieszo.
Historia
Gliwice po raz pierwszy wymienione są w historycznych dokumentach w 1276 r. Osada powstała na styku szlaków handlowych łączących Kraków z Wrocławiem. Pod koniec XIX w. szybki rozwój miasta spowodował, że mieszczący się koło rynku kościół Wszystkich Świętych stał się za mały, aby pomieścić wszystkich wiernych. W porozumieniu z władzami miasta postanowiono wznieść nową świątynię. Patronat nad budową kościoła objęło miasto Gliwice, które podarowało plac po starym targu końskim oraz wyasygnowało kwotę 60 000 marek.
Autorem projektu neogotyckiej świątyni był pochodzący z Bytomia, a mieszkający w Wiedniu prof. Bruno Heer. Projekt wykonany był wprawdzie dla parafii w Bogucicach, ale okazał się zbyt monumentalny dla niewielkiej wiejskiej parafii. Prace budowlane rozpoczęto w 1896 roku, zakończono w 1899 roku. Uroczysta konsekracja, dokonana przez biskupa wrocławskiego kard. Georga Koppa, miała miejsce w maju 1900 roku. Kościół, początkowo filialny szybko stał się odrębną parafią. Jej erygowanie nastąpiło w 1908 roku. Pierwszy remont świątyni miał miejsce w 1934 roku. Odnowiono wówczas wnętrze kościoła (według projektu inż. Hinssena), ołtarze i inne elementy wyposażenia poddano renowacji. Gdy w styczniu 1945 roku trwały walki o Gliwice, wojska sowieckie prowadziły ostrzał artyleryjski, który spowodował m.in. poważne uszkodzenia kościoła. Do remontu przystąpiono dopiero w marcu 1945 r. ze względu na zablokowanie przez wojska sowieckie kilku sąsiednich ulic. W latach 1955-1956 odrestaurowano witraże przedstawiające św. Barbarę, św. Jadwigę, św. Piotra i Pawła oraz świętych Wojciecha i Jacka. Po Soborze Watykańskim II, w roku 1967, ustawiono w prezbiterium nowy ołtarz soborowy. Papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką podczas wizyty w Polsce w 1992 roku, a kościół podniósł do rangi katedry. Jeden z ostatnich remontów wykonano w 2000 roku. Obejmował on modernizację wnętrza, budowę krypty grzebalnej obok prezbiterium, częściową wymianę posadzki kościoła, przywrócenie pierwotnej kolorystyki ołtarzy, konserwację zabytkowych organów oraz pomalowanie wnętrza na biało. W 2013 roku poddano renowacji elewacje kościoła.
Co możemy zobaczyć
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach sytuowana jest na skwerze Dessau na południe od starego miasta. Świątynia jest trójnawowa, z jednonawowym transeptem i trójbocznie zamkniętym prezbiterium z ambitem. Po dwóch stronach prezbiterium rozmieszono symetrycznie: zakrystię od północno-wschodnim i kaplicę Adoracji Najświętszego Sakramentu od południa. W ich narożach znajdują si e sześcioboczne wieżyczki schodkowe. Ramiona transeptu zamknięto trójbocznie. Bryłę nakrywają dachy dwuspadowe i pulpitowe. Na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem umieszczono sześcioboczną wieżyczkę na sygnaturkę. Fasada jest jednowieżowa, trzykondygnacyjna, w narożach opięta szkarpami. Elewacje kościoła są również silnie artykułowane szkarpami. Nawy boczne i ambit w wyższej partii opięte łukami oporowymi. W przestrzeniach między nimi rozmieszczono wysokie ostrołukowe otwory okienne z maswerkami. Do korpusu nawowego od strony północno-zachodniej przylega prostokątna wieża z kruchtą w przyziemiu, trzema przedsionkami i dwiema przylegającymi do nich wieżyczkami, wieża wraz z krzyżem ma 75,5 m wysokości. W przyziemiu kruchty zwieńczonej trójkątnym szczytem znajduje się ostrołukowy portal, w licu ściany ponad kruchtą trójdzielny otwór okienny z maswerkiem zamknięty ostrołukowo. W wyższej kondygnacji usytuowana jest czworoboczna wnęka z okrągłą tarczą zegarową, ponad którą umieszczono ostrołukowy otwór okienny zwieńczony trójkątnym szczytem. Całość zwieńczona jest sześciobocznym hełmem, flankowanym w narożach czterema mniejszymi sześciobocznymi wieżyczkami.
Wnętrze nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe na gurtach. Nawę główną od naw bocznych oraz prezbiterium od ambitu oddzielają czworoboczne filary, opięte lizenami, pomiędzy którymi w przyziemiu ostrołukowe arkady tworzą przejścia. Nad kaplicą i zakrystią empory otwierają się na prezbiterium z murowanymi balustradami.
Wystrój wnętrza jest utrzymany w stylu neogotyckim, i w większości pochodzi z czasów powstania kościoła. W prezbiterium stoi ołtarz główny o wysokości 11 m i szerokość 5 m. W centrum znajduje się obraz Świętych Apostołów Piotra i Pawła (autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia), a po bokach umieszczono drewniane rzeźby św. Jadwigi Śląskiej i św. Elżbiety z Turyngii. U góry rzeźba św. Michała Archanioła oraz postacie czterech aniołów. Po lewej stronie, przed ołtarzem zamontowana jest marmurowa chrzcielnica. Nakryta jest drewnianym wiekiem, zwieńczonym sceną chrztu Pana Jezusa przez Jana Chrzciciela w Jordanie. Rzeźby, pierwotnie drewniane, obecnie wykonane są z brązu przez śląskiego rzeźbiarza Zygmunta Brachmańskiego z Katowic. Obok chrzcielnicy stoi bogato zdobiona ambona. Reliefy na niej przedstawiają Boskiego Zbawiciela i czterech Ewangelistów. Na daszku ambony znajduje się figura przedstawiająca św. Jerzego, Nad głównym ołtarzem zamontowano w latach 1955-1956 witraże przedstawiające św. Barbarę, św. Jadwigę Śląską, św. Apostołów Piotra i Pawła, św. Jacka i św. Wojciecha. Wykonane zostały w warsztacie A. Kliema z Raciborza. Poprzednie zostały zniszczone w czasie działań wojennych w 1945 roku.
W transepcie, po lewej stronie mieści się ołtarz boczny Najświętszej Marii Panny – wykonany przez zakład Buhla z Wrocławia. W ołtarzu obraz namalowany przez Juliana Waldowskiego z Wrocławia w 1899 r. Przedstawia on Matkę Boską z Dzieciątkiem jako Królową Nieba. Po bokach umieszczono figury św. Józefa i św. Anny, a powyżej figurę św. Alojzego. W te części umieszczony jest też drugi ołtarz Matki Boskiej Częstochowskiej ufundowany w 1912 roku (jako akt ekspiacyjny za świętokradzką zbrodnię). Ołtarz wykonano w formie tryptyku. Zewnętrzny obraz przedstawia Boskiego Przyjaciela Dzieci. Na skrzydłach bocznych wyryte są reliefy błogosławionej Bronisławy i św. Notburgi. Pod mensą ołtarza znajduje się rzeźba św. Stanisława Kostki. Po prawej stronie transeptu znajduje się ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa, w którym na centralnym miejscu umieszczono obraz Pana Jezusa. Po bokach ustawiono figury św. Antoniego Padewskiego oraz św. Franciszka z Asyżu, a powyżej figurę św. Błażeja. Obok umieszczono ołtarz Matki Boskiej Bolesnej, ufundowany w 1910 roku. Ołtarz zawiera relikwie św. męczenników: św. Candidusa, św. Feliksa i św. Klemensji. Po obu stronach Piety stoją aniołowie ze świecznikami. Ołtarz został wykonany w Zakładzie Sztuki Kościelnej Mayera w Monachium.
Organy wykonała firma Ernesta Kurzera z Gliwic, ustawiono je w kościele w 1899 roku. Posiadały 3 ręczne klawiatury, jeden pedał, 2413 piszczałek metalowych i 598 drewnianych z 42 głosami grającymi. W 1936 roku instrument został rozbudowany, zwiększając ilość głosów grających do 55, a ilość piszczałek, o różnych formach i z różnorodnych materiałów zwiększono do ponad 4000 sztuk.
